Klaroenstoot voor Chopin

Als de Pool Krystian Zimerman (1956) een van de beste vertolkers is van het werk van Chopin, een vertolker die tien jaar geleden zijn grote droom realiseerde door de twee pianoconcerten van Chopin te spelen én te dirigeren met zijn eigen Polish Festival Orchestra, zou een andere Pool dan niet in aanmerking kunnen komen voor het predicaat ‘beste biograaf van Chopin’?

Die Poolse biograaf heeft zich aangediend in de persoon van Adam Zamoyski (1949). Zamoyski is een Poolse graaf, telg uit een familie die eeuwenlang tot de meest invloedrijke adellijke families van het land behoorde. Tussen neus en lippen door noteert hij in zijn boek dat de belangrijkste salon in het Warschau van Chopin het Blauwe Paleis van graaf Stanislaw Zamoyski was. Zijn familie ontvluchtte Polen na de inval van de Duitsers, en kon na de oorlog niet terugkeren omdat de Sovjet-Unie Polen had bezet. Zamoyski werd in New York geboren, groeide op in Londen en studeerde in Oxford. Hij woont en werkt in Londen, maar heeft ook een appartement in Warschau.

Mede dankzij zijn fenomenale talenkennis – die vele bronnen voor hem toegankelijk maken – is Zamoyski de auteur geworden van goed verkopende historische boeken. Hij is beroemd geworden door zijn boeken over Napoleons veldtocht tegen Rusland (1812) en zijn boek over het Congres van Wenen (1815), waar de Europese mogendheden de kaart van hun werelddeel opnieuw tekenden na de turbulenties van de Franse Revolutie en de Napoleontische oorlogen. Deze boeken zijn door uitgeverij Balans in vertaling uitgegeven, evenals de biografie over Chopin, waaraan een cd met ‘het mooiste van Chopin’ is toegevoegd. Dit boek dateert oorspronkelijk uit 1979, maar is voor de komende herdenkingsfestiviteiten herschreven en opnieuw uitgegeven.

Het werk van Zamoyski verdient alle bewondering. Het enige bezwaar dat is de dikte van de boeken. Een recensent van NRC Handelsblad schreef dat Zamoyski’s boek over Napoleons fatale veldtocht naar Moskou zo meesterlijk is dat het Tolstojs Oorlog en vrede doet verbleken – waarmee hij slechts te kennen gaf dat hij een van de beide boeken die hij hier met elkaar vergeleek niet had gelezen. Zamoyski schrijft zijn brood op de plank, en wekt soms de indruk dat hij per woord betaald krijgt. Toch geldt dat meer voor zijn eerdere werk dan voor dit boek over Chopin. Het is ook omvangrijk, maar staat niet bol van nodeloze uitweidingen.

Het hart van het boek wordt gevormd door een betoog waarin Zamoyski duidelijk maakt dat Chopin niet zomaar tot de staalkaart van de Romantiek behoort. Natuurlijk: zijn dichterlijke uiterlijk, zijn stormachtige affaires met vele dames (onder wie de Franse schrijfster George Sand), en zijn vroege dood (in 1849, op 39-jarige leeftijd) aan tuberculose, hebben de mythe geschapen van Chopin als de romanticus pur sang. Zamoyski laat echter zien dat die mythe slechts gedeeltelijk juist is: in de liefde was Chopin eerder aarzelend en verlegen, en in zijn muziek juist geen representant van zijn tijd, maar een vernieuwer die met zijn muziek ten diepste op gespannen voet met de romantische beweging stond.

Zamoyski’s boek is een klaroenstoot die hopelijk een enerverend herdenkingsjaar inluidt.

Bart Jan Spruyt

Adam Zamoyski: Chopin: de biografie. Balans €35.

Ook verkrijgbaar via www.ako.nl.

Taal is zeg maar echt mijn ding(1) – Paulien Cornelisse

Fokke & Sukke – Het afzien van 2009 (4) – Reid, Geleijnse & Van Tol

Omdat jij mijn beste vriend bent(2) – Youp van ‘t Hek

De vastgoedfraude (5) – Vasco van der Boon

Open. Een autobiografie (3) – Andre Agassi

Het jaar 2009(7) – Emile Bode et al.

Overal wonen mensen (8) – Martin Bril De hel van ’63 (10) – Dick van den Heuvel

Superwijngids 2010 (6) – Nicolaas Klei Yab Yum (9) – Theo Heuft

Tussen haakjes de klassering van vorige week. Deze non-fictietoptien is tot stand gekomen op basis van een selectie uit De Bestseller60 van de CPNB.