Rancuneus gemijmer
Eerlijk gezegd merk ik weinig van de economische crisis die ons land in zijn greep houdt. De drastische bezuinigingen moeten natuurlijk nog komen, maar het ziet ernaar uit dat grote hinder mij bespaard blijft. Linkse politieke partijen grijpen de crisis aan om hogere belastingen af te dwingen van mensen die schijnbaar te veel geld verdienen. De economische crisis is een kans, zeggen ze. Een kans om economen, bankiers en politici pas op de plaats te laten maken. Om het ‘cowboykapitalisme’ en het ‘neoliberalisme’ voorgoed te doen verdwijnen en te kiezen voor een ander, beter model. Hoe ziet zo’n model er dan uit? Daarvoor gaat men te rade bij het gedachtengoed van Karl Marx. De zwakte van het kapitalistische systeem moet worden blootgelegd voor iedereen die het maar wil zien.
Links Nederland verkneukelt zich bij het idee dat een nieuwe generatie kennismaakt met de revolutionaire gedachten van Marx. Net als vroeger! De eerste stap is de aanschaf van het lijfboek van socialisten en communisten: Das Kapital. Ontevredenen aller landen, verenigt u!
Vaak heb ik aanhangers van het communisme horen zeggen dat de theorie o zo mooi is. Al die communistische dictaturen, de miljoenen doden: ach, de leer is gewoon nooit goed in de praktijk gebracht. We kunnen het altijd nog een keer proberen om te kijken of de utopische heilstaat nu wel gestalte kan krijgen. Ongelooflijk naïef, omdat de ‘invoering’ van het communisme, vanzelfsprekend, veel weerstand oproept. Het gaat hoe dan ook gepaard met een hoop bloedvergieten.
De dictatuur van het proletariaat, dat is wat Marx beoogde. Hij verafschuwde de burgerij en de kapitalisten. Hoe relevant is Marx’ gedachtengoed eigenlijk voor onze tijd? We zullen er wel nooit achter komen. Want wie neemt nu werkelijk de moeite om zo’n overdreven gedetailleerde en vrijwel onleesbare uiteenzetting over het negentiende-eeuwse kapitalisme grondig te lezen? In ieder geval niet de arbeiders. En vast ook de linkse elite niet. De moderne mens ontbreekt het aan voldoende concentratievermogen en historisch besef om zo’n boek te kunnen begrijpen. Het lezen van Great Books is enorm belangrijk, maar we zijn het volledig verleerd. Het collectieve geheugen vertoont steeds meer gaten.
Er zijn hier en daar, godzijdank, nog ijverige studenten die zich verzamelen in leesclubs en daadwerkelijk een klassiek werk, vaak zelfs in de originele taal, tot zich nemen. Zij lezen onder meer het uitmuntende werk De la démocratie en Amérique van de Franse politiek filosoof Alexis de Tocqueville, Reflections on the Revolution in France van de Ierse filosoof Edmund Burke, of het meer recente The Abolition of Man van schrijver en christelijk apologeet C.S. Lewis. Deze werken zijn vele malen interessanter en belangrijker dan het rancuneuze gemijmer over de klassenmaatschappij van Marx. Ik zat ook in zo’n leesclub, maar bleek moderner dan ik zou wensen en haakte af. Geef mij maar een goed boek over het gevaar van een steeds maar uitdijende staat. Een grote overheid maakt van mensen makke lammetjes die zich kritiekloos schikken naar de wil van de totalitaire herder.
