Wie is de baas in de cockpit, de mens of de computer?
Computers aan boord hebben het vliegen veiliger gemaakt, maar als ze op hol slaan, leidt dit tot ongelukken. Terwijl technici vaart zetten achter de automatisering, waarschuwen piloten voor de overmacht van de machines.
In februari 2009 strandde een Boeing van Turkish Airlines op een akker bij Amsterdam, anderhalve kilometer voor de landingsbaan op Schiphol waar hij werd verwacht. Door een foutieve meting meldde een hoogtemeter tijdens het aanvliegen dat het toestel zich al twee meter onder de landingsbaan bevond. De computers voor de automatische stuwkrachtregeling waanden zich al op de grond en reduceerden het motorvermogen. De piloten zagen dit over het hoofd, waarschijnlijk omdat zij te zeer op de computer vertrouwden.
Negen mensen kwamen om het leven bij de crash van de 737. “Het thema mens en het in hoge mate geautomatiseerde vliegtuig zal een hogere plaats op de agenda krijgen,” voorspelde het Britse vakblad Flight International.
Dit ongeluk staat niet op zichzelf. Op Pinkstermaandag, ook in 2009, stortte een Airbus A330, van Air France, neer in de Atlantische oceaan. 228 mensen stierven in deze crash. Mogelijk zal de ware toedracht nooit worden opgehelderd. Maar ook bij dit ongeluk getuigen de laatste signalen die de boordelektronica van het ongelukstoestel via een satelliet heeft uitgezonden, van digitale problemen aan boord: 24 gortdroge onderhoudsmeldingen aan de centrale in Parijs duiden erop dat de snelheidssensoren foutieve metingen hebben gemeld, waarop de vluchtcomputers zichzelf uitschakelden omdat zij geen raad wisten met de tegenstrijdige informatie.
Dat de digitale techniek aan boord geholpen heeft de veiligheid in de luchtvaart te verhogen, zullen weinigen bestrijden. In verreweg de meeste gevallen helpt zij gevaarlijke situaties in de lucht in een vroeg stadium te voorkomen.
Maar de genoemde ongelukken zijn het indrukwekkende bewijs van de bedreiging die de toenemende digitalisering ook kan worden. Hoeveel hightech apparatuur willen de ingenieurs nog in de cockpit stoppen? Voert meer digitale techniek echt automatisch tot meer veiligheid? En hoeveel macht mag de vluchtcomputer hebben, zonder dat er een fatale onmacht bij de piloten dreigt te ontstaan? Deze vragen zijn aanleiding voor een nieuwe discussie over veiligheid in de lucht.
Lees de rest van het artikel in HP/De Tijd van deze week
