Spring naar de content

De slimste pens krijgt een ingewikkelde legpuzzel

Uri Rosenthal en Mark Rutte hebben van de kiezers geen eenvoudige opdracht gekregen. De Belgische kiezer heeft het nog veel bonter gemaakt. Van de legpuzzel die de Belgische kiezer aan overwinnaar Bart De Wever heeft gegeven zijn sommige stukken gescheurd, verbrand of zelfs weggegooid. Wat zijn de consequenties van de Belgische stembusslag en wat zijn de overeenkomsten en verschillen met de Nederlandse situatie?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Redactie

Verrechtsing
De Nederlandse kiezer maakte een ruk naar rechts. De Vlaamse kiezer deed hier nog een flinke schep bovenop. De conservatieve en Vlaams-nationalistische partij N-VA haalde voor de Senaat een monsterscore van 31,7% van de stemmen van het Nederlandstalige kiescollege (19,9% van het totaal). In de Kamer kwam de partij tot 28,2% van de Vlaamse stemmen.Zeven jaar geleden was dit resultaat ondenkbaar geweest. De partij behaalde toen slechts één Kamerzetel. Vier jaar later was de partij nog steeds met uitsterven bedreigd. Om het einde van de partij te voorkomen ging de partij in kartel met het christendemocratische CD&V naar de verkiezingen. Sinds de regionale en Europese verkiezingen van 2009 trekt de partij weer zelfstandig naar de kiezer.
CD&V en het liberale Open VLD behaalden gisteren in de Senaat respectievelijk 16,1% en 13,3% van de Vlaamse stemmen.  De Vlamingen hebben dus een duidelijke voorkeur voor een (centrum-)rechtse regering. De stemmen van het extreemrechtse Vlaams Belang zijn zelfs niet nodig om aan een rechtse meerderheid te komen.
Van de linkse partijen sprongen alleen Groen! en SP.A over de kiesdrempel van 5%. Zij kregen in de Senaat respectievelijk 6,3% en 15,3% van de Vlaamse kiezers achter zich. Het sociaal-liberale Spirit is eind 2009 opgegaan in Groen!.
In het verdeelde België stemden de Walen en de Franstalige Brusselaars totaal tegenovergesteld. De socialistische PS haalde 35,7% van de Franstalige stemmen in de Senaat, de groenen van Ecolo kwamen tot 14,3%. In zetels is er in Wallonië een linkse meerderheid.
Het is gebruikelijk in België dat de federale regering in beide zijden van het land een meerderheid heeft. Hoe dit tot coherent beleid moet leiden is zeer de vraag.

Verleuking van de politiek
Net als in Nederland, waar we Balkenende, Rutte en Wilders bij RTL Boulevard zagen, heeft de verleuking van de politiek ook in België toegeslagen.
De grote winnaar van de verkiezingen, Bart De Wever, heeft een zeer groot deel van zijn populariteit te danken aan zijn humoristische optredens in de razend populaire televisiequiz ‘De Slimste Mens Ter Wereld’. Hij verloor in 2009 nipt de finale. Deze finale was het op één na best bekeken programma in de Belgische televisiegeschiedenis.
De Wever behaalde gisteren 764.904 voorkeurstemmen. Net iets minder dan de monsterscore van Yves Leterme (CD&V) in 2007. Hij kwam toen tot 796.521 voorkeurstemmen.
De professor kerkelijk recht Rik Torfs, die als jurylid fungeerde in de quiz en de vrij gezette De Wever ‘De Slimste Pens’ noemde, stond op een 2e plaats op de Senaatlijst voor het christendemocratische CD&V en behaalde de zeer behoorlijke score van 140.729 voorkeurstemmen.

Tournée générale
Belgische politici staan dichter bij de burger. België telt elf kiesdistricten (Vóór 2003 waren dit er zelfs twintig). Hierdoor richten politici zich veel meer op hun eigen achtertuin. Het Belgische politieke icoon Herman De Croo verklapte in 2007 aan het weekblad Humo dat hij niet genoeg heeft aan € 10.000 om alle rondjes die hij per jaar geeft te bekostigen.
Ook combineren veel Belgische politici een baan als burgemeester met een baan in de nationale politiek. Iets dat in Nederland vrijwel ondenkbaar is.

Weggelopen liberalen
Ook in Vlaanderen zijn liberale partijen soms kruiwagens vol kikkers. Net als Geert Wilders en Rita Verdonk, liet de voormalige topjudocoach Jean-Marie Dedecker het niet na kritiek te spuien op de in zijn ogen te linkse koers van de partijleiding van Open VLD. Hij richtte na enige omzwervingen uiteindelijk in 2007 de partij Lijst Dedecker (LDD) op. Bij de verkiezingen van 2007 behaalde zijn partij onmiddellijk vijf Kamerzetels.
Dedecker, die ooit een journalist de cel van Marc Dutroux binnensmokkelde, blijft na deze verkiezingen alleen over in de Kamer. Zijn partij haalde slechts één Kamerzetel.  

Val kabinet
Velen onder ons zullen het alweer vergeten zijn, maar Balkenende IV viel toch echt over Afghanistan. In de campagne kwam veel aan bod, maar over Afghanistan werd nauwelijks gerept.
In België viel het kabinet Leterme II over de splijtzwam van de Belgische politiek, de splitsing van het kiesdistrict Brussel-Halle-Vilvoorde. De communautaire twisten waren in België wel een zeer belangrijk onderdeel van de campagne en in de formatie zal BHV waarschijnlijk het belangrijkste gespreksonderwerp vormen.

Belgische ex-premiers succesvol in Europa
In 1994 streden Dehaene en Lubbers om het voorzitterschap van de Europese Commissie. Uiteindelijk streek de ex-premier van Luxemburg Jacques Santer met de eer.
Jan-Peter Balkenende was graag de eerste permanente voorzitter van de Europese Raad geworden. Helaas voor hem ging deze baan naar zijn Belgische collega Herman Van Rompuy. Herman Van Rompuy komt regelmatig twee andere ex-premiers tegen. Guy Verhofstadt is sinds 2009 de fractieleider van de Liberale fractie in het Europese parlement. Wilfried Martens is sinds 1990 voorzitter van de Europese Volkspartij.

Na einde Balkenende, einde Leterme?
Yves Leterme maakte zich in 2006 bij de Franstaligen, allesbehalve populair door in de Franse krant Libération te verklaren dat Franstaligen ‘’intellectueel niet in staat zijn Nederlands te leren’’. In de campagne voor de verkiezingen van 2007 was hij overmoedig door te verklaren dat er slechts ‘’vijf minuten politieke moed’’ nodig is om het kiesdistrict Brussel-Halle-Vilvoorde te splitsen. Leterme haalde vervolgens bijna 800.000 voorkeurstemmen. Al deze uitspraken leiden tot Waalse blokvorming.
Het eerste kabinet Leterme viel omdat Leterme ervan beschuldigd werd, gepoogd te hebben een rechter te beïnvloeden. De wijk van Van Rompuy naar Europa maakte de weg vrij voor een nieuw premierschap van Leterme. De spanningen rond BHV zorgden er echter voor dat Leterme opnieuw struikelde.
Leterme kreeg deze verkiezingen door zijn eigen partij een figurantenrol toebedeeld en werd tijdens de Kamerverkiezingen alleen uitgespeeld in het kiesdistrict West-Vlaanderen.
Marianne Thyssen was de lijsttrekker van de christendemocraten voor de Senaat. De Senaatsverkiezingen zijn doorgaans de verkiezingen waar de politieke kopstukken tegen elkaar worden uitgespeeld.
Leterme behaalde in zijn eigen provincie 23,0% van de stemmen. Veel meer dan de 16,1% van de stemmen die de CD&V onder leiding van Marianne Thyssen haalde voor de Senaat. Een groot aantal kopstukken van de partij liet echter expliciet weten dat dit niet te wijten was aan de campagne van Marianne Thyssen. Zonder het met zoveel woorden te zeggen, werd de schuld van de electorale ‘pandoering’ gelegd bij de niet waargemaakte beloftes van Leterme. 
Mogelijk wordt Leterme voor zijn redelijk goede resultaat toch beloond met een ministerspost. Financiën ligt het meest voor de hand. Een interne strijd om het leiderschap is echter ook allesbehalve denkbeeldig.

Historici aan de macht
De Vlaamse koploper in de peilingen, Bart De Wever, is net als Mark Rutte en Maxime Verhagen van opleiding historicus.

Waalse premier?
De Vlamingen kiezen na de verkiezingen waarschijnlijk niet meer voor een ramkoers met de Franstaligen. Ze lijken er voor te opteren een Franstalige de kolen uit het vuur te laten halen.
Paul Vanden Boeynants was in 1979 de laatste Franstalige premier. De Vlamingen hopen door de Franstaligen het premierschap te gunnen meer concessies uit de brand te slepen.
De scheikundige Elio di Rupo lijkt de meest aangewezene om deze functie te vervullen.
Elio Di Rupo is partijvoorzitter van de Parti Socialiste. De PS was tot voor kort door en door corrupt. De grote schoonmaak van Elio di Rupo lijkt echter effect te hebben gesorteerd. De Vlaamse publieke opinie staat dan ook niet onwelwillend tegenover de mogelijke benoeming van Di Rupo.

Onderwerpen