Dezelfde status als Denemarken
Nu Geert Wilders met zijn gedoogsteun voor een minderheidskabinet van VVD en CDA een voet tussen de deur van het regeringskasteel lijkt te krijgen, klinken weer de bezorgde geluiden over onze reputatie in het buitenland. Onderkoning Herman Tjeenk Willink liet zich op besmuikte wijze in die richting uit. Ook Alexander Pechtold ziet de naam van Nederland besmeurd (terwijl D66 zich in het verleden nooit schaamde voor het uitventen van ons nationale drugsbeleid). Werkgeversvoorzitter Bernard Wientjes bracht de nadelige gevolgen voor de Nederlandse export in stelling en ter linkerzijde wordt gewaarschuwd voor een ‘bruine coalitie’.
Dat herinnert aan de regeringsdeelname van Jörg Haider in Oostenrijk, dat tien jaar geleden EU-sancties moest vrezen op initiatief van Frankrijk en België, twee Franstalige lidstaten die ervaring hadden met een cordon sanitaire (tegen het Front National en het Vlaams Blok). Omdat geen enkel Europees land brandschoon is, liep dat met een sisser af.
Het zal dus wel loslopen met die reputatieschade. In Italië regeren de voormalige neofascisten al jaren mee en hun leider Gianfranco Fini is een veel nettere man dan Silvio Berlusconi. Bovendien kan Nederland verwijzen naar Denemarken, het braafste en meest vooruitstrevende land in Europa, waar al tien jaar naar volle tevredenheid een conservatieve minderheidsregering wordt gedoogd door de Deense Volkspartij van Pia Kjaersgaard, met een vergelijkbaar program als de PVV. Nederland gaat het op z’n Deens doen. Als dat slecht valt in de moslimwereld, kan Maxime Verhagen zeggen dat hij als minister van Buitenlandse Zaken al preventieve diplomatie heeft bedreven met zijn uitleg dat er met de film Fitna geen enkel regeringsstandpunt werd vertegenwoordigd, en dat dit allemaal viel onder vrijheid van meningsuiting. Kom dus niet aan met het verhaal dat de negatieve gevolgen van een rol voor Wilders niet zijn voorzien. Daar is juist volop op geanticipeerd. Er werd al aan damage control gedaan voordat er schade was.
Dat wil niet zeggen dat Denemarken voor Nederland een passend gidsland is. Natuurlijk, er zijn vele parallellen, tot het voetbal aan toe (onze sterren spelen nu ook allemaal in het buitenland en goeie Denen zijn voor onze topclubs niet meer te betalen). Ook kun je zeggen dat Denemarken vooroploopt met zijn stringente immigratiebeleid. In de jaren zeventig had het land met zijn sterke sociaal-democratische traditie en grote verzorgingsstaat al een antibelastingpartij (de Partij van de Vooruitgang van advocaat Mogens Glistrup). Progressieve Denen schaamden zich toen voor hun land. Van zulke Denen hoor je nu niets meer. De meeste Denen lijken alle buitenlandse aandacht voor hun Pia en hun anti-moslimcartoonisten wel aardig te vinden. Sinds het ‘heldenjaar’ 1992, toen de Denen ‘nej’ zeiden tegen het Verdrag van Maastricht (een werkstuk van Ruud Lubbers) en ook nog onze Europese voetbaltitel afpakten (na penalty’s), zijn zij in Nederland niet zoveel in het nieuws geweest. Leuke lui, die Denen, maar ze zitten ons soms behoorlijk dwars.
Daar komt nog iets bij. Eind jaren veertig, toen Nederland verwoede pogingen deed om ‘Ons Indië’ binnen een nieuw federaal verband voor het Koninkrijk te behouden, waren onze politieke elites bang voor een terugval ‘naar de rang van Denemarken’. Indië verloren, rampspoed geboren! In de jaren tachtig wezen NAVO-diplomaten op het gevaar van ‘denemarkisering’ dat ons te wachten stond als er geen kruisraketten werden geplaatst. Nederland zakte dan af naar het rijtje kleingeestige landen dat wel van de lusten van het bondgenootschap wenste te profiteren, maar door zich onvoldoende te bewapenen de lasten aan andere liet. En onze eigen IJzeren Dame, Neelie Kroes, waarschuwde in haar hoedanigheid van lobbyiste voor de Rotterdamse haven dat Nederland ‘het Jutland van Europa’ zou worden als er geen Betuwelijn kwam.
Denemarken is voor onze elites het land waaraan zij zich niet willen spiegelen en dat met allerlei ondergangsscenario’s is verbonden, al is de vraag hoe actueel die nog zijn. Denemarken ligt aan de Sont, die lang is beheerst door de Hollanders met hun (goedbewapende) handelsvloot. Nederland is medeoprichter van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal, voorloper van de EU en trotse Gateway to Europe, geen periferie als Denemarken. Nederland had geen schapeneilanden als de Faeröer, maar een koloniaal rijk, 350 jaar lang, waardoor de Nederlandse bevolking nu een kleurtje heeft en niet zo lelieblank is als de Deense (of zo blond als Geert Wilders). Door die verschillen voelt Nederland, en dan vooral de kosmopolitische elite, zich ongemakkelijk als we het hier ‘op z’n Deens’ gaan doen. Dat heeft niks met onze reputatie in het buitenland te maken, maar alles met het eigen zelfbeeld.
