Het CDA flikt het toch weer

Geen veerkrachtiger partij dan het CDA. De christen-democraten leken na hun legendarische partijcongres van 2 oktober op sterven na dood, want zo ten prooi gevallen aan interne twisten dat er geen redden meer aan was. Althans, die indruk hadden de 1,4 miljoen mensen die de live-uitzending van het congres thuis op het puntje van hun stoel bekeken. Het wachten was op het moment dat er partijcoryfeeën hun partijlidmaatschap zouden opzeggen – Dries van Agt bijvoorbeeld, of Willem Aantjes – omdat ze het onverteerbaar vonden dat hun partij zaken ging doen met Geert Wilders’ ‘xenofobe’ PVV.
Maar ze haakten uiteindelijk toch níet af, die mastodonten. Omdat een tweederde meerderheid van het congres ondanks alles akkoord ging met regeringsdeelname, stonden er vorige week donderdag zes CDA-ministers naast hare majesteit op het bordes. En warempel, na in de peilingen te zijn weggezakt tot ravijnachtige diepten (14 zetels), zit het CDA nu weer voorzichtig in de lift (afgelopen zondag 17 zetels). Ook mocht de partij de voorbije weken een flink aantal nieuwe leden bijschrijven: tot vorige week woensdag al zevenhonderd. Daar stonden ‘slechts’ tweehonderd afhakers tegenover.

Conclusie: Maxime Verhagen is de Harry Houdini van de Nederlandse politiek, en zijn partij heeft een uitstekende uitgangspositie verworven om bij de volgende verkiezingen gewoon weer op dertig tot veertig zetels uit te komen.
Ja, de ‘linkse’ CDA’ers hadden zo hun redenen om bezorgd te zijn over een samenwerking met de PVV. Maar wat was het alternatief geweest? Paars-plus aanvallen vanuit de oppositie? In de jaren negentig is gebleken dat het CDA de kunst van het oppositievoeren totaal niet machtig is. Na vier jaar gespartel verloor het CDA, dat in 1994 al twintig zetels had moeten inleveren, in 1998 nóg eens vijf zetels. Dat de partij er vier jaar laten veertien won, kwam vooral doordat de kiezers Paars II zat waren en een vluchtheuvel zochten voor het opkomende ‘gevaar’ Pim Fortuyn; met de brille van de interrupties van de CDA-volksvertegenwoordigers had het weinig te maken.
Of had het CDA moeten gaan regeren met de PvdA en de VVD in een zogeheten ‘middenkabinet’? Een blik op het verleden leert dat een kabinet met CDA- en PvdA-ministers hoogst zelden de eindstreep haalt. En als er vervolgens verkiezingen zijn, gaat het CDA altijd stevig onderuit. In 1982 verloor de partij drie zetels, in 1994 en 2010 twintig zetels. Regeren met de VVD is in die zin een stuk veiliger: in 1981 ging er weliswaar een zeteltje af, maar in 1986 kregen Ruud Lubbers c.s. er negen bij. Nou vooruit, in 2006 verdampten drie zetels, maar Balkenende hield er ruimschoots genoeg over voor een nieuw premierschap.

De sleutel van het Torentje zit nu dus in de broekzak van VVD-leider Mark Rutte. Maar over vier jaar – of eerder, als het kabinet voortijdig valt – kan er ‘gewoon’ weer een CDA’er mee aan de haal gaan. Dat zou dan best eens Camiel Eurlings kunnen zijn. Op het CDA-congres kantelde het negatieve sentiment toen de 37-jarige Limburger het woord kreeg. Eurlings bezwoer dat hij de gedoogvariant weliswaar steunt, maar dat hij zich nooit en te nimmer het gedachtegoed van de PVV eigen zal maken. Hij oogstte luid applaus, van zowel voor- als tegenstanders van de samenwerking met Wilders.
Voorspelling: Eurlings, die op het congres menig partijgenoot de ogen uitstak met zijn uiterst bekoorlijke vriendin, gaat nu snel een gezinnetje stichten en keert vervolgens gewoon weer terug in de politieke arena.
Een andere reden waarom het CDA weer groot kan worden, is dat de partij nu op het hoogste niveau wordt vertegenwoordigd door Maxime Verhagen (vice-premier en minister van Economische Zaken), Jan-Kees de Jager (Financiën), Piet Hein Donner (Binnenlandse Zaken), Gerd Leers (Immigratie en Asiel), Hans Hillen (Defensie) en Marja van Bijsterveldt (Onderwijs). Wat je noemt een ploeg met power. Zwakke zusters als Maria van der Hoeven (voorheen EZ) ontbreken deze keer. De partij lijkt wel een faux pas te hebben begaan door de als PCM-bestuurder hopeloos geflopte Ben Knapen aan te stellen als staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, maar die is ‘slechts’ staatssecretaris en dus veel minder zichtbaar dan een minister.

Als ook Jack de Vries in januari 2011, wanneer CDA-Kamerlid Ank Bijleveld promoveert tot Commissaris van de Koningin te Overijssel, nog terugkeert, heeft de partij ook haar meester-spinner weer in de gelederen (onderschat in dit opzicht overigens ook Hillen niet). Dat de getrouwde De Vries begin dit jaar als staatssecretaris van Defensie moest aftreden wegens een amoureuze affaire met een ondergeschikte – ze is inmiddels officieel zijn levenspartner – is iedereen dan al lang weer vergeten.

Rutte I is door sommige opiniemakers alvast weggezet als ‘Bruin I’. Maar een van de voordelen van deelnemen aan het rechtse kabinet is voor het CDA dat het elk moment de sociaal bewogen coalitiepartner kan uithangen. Rutte kan nog zo hard roepen dat zijn partij ‘niet zozeer rechts als wel liberaal’ is, wanneer bepaalde maatregelen wel erg hard blijken uit te pakken voor bepaalde groepen Nederlanders is het toch allereerst het CDA dat ervoor zal pleiten om iets minder streng te zijn dan in eerste instantie was afgesproken. Hard als het moet en toch sociaal: het is hét droomprofiel voor elke politieke partij.
Last but not least: door samen te werken met Wilders toont Verhagen zijn natuurlijke achterban, de zuidelijke katholieken die bij de vorige verkiezingen massaal overliepen naar de PVV, dat het CDA óók hard kan zijn op terreinen als immigratie en veiligheid. Tegelijkertijd laat hij Wilders vuile handen maken, want dat is ‘gedogen’ en dus de facto meeregeren per definitie óók. Gevolg: veel afhakers van 9 juni stemmen de volgende keer gewoon weer CDA.
De strateeg Geert Wilders heeft zijn meerdere gevonden in de strateeg Maxime Verhagen.