Het JSF-drama
Dat was even schrikken vorige week. De kersverse Defensieminister Hans Hillen (CDA) schreef in een brief aan de Tweede Kamer dat de Joint Strike Fighter nog duurder gaat uitvallen. Het zijn sowieso zware dagen voor Hillen, want het lijkt er op dat zijn voorganger Eimert van Middelkoop het niet al te best heeft gedaan; er moeten namelijk tienduizend banen verdwijnen. Enfin, terug naar de JSF. Het jachtvliegtuig valt met 1,4 miljard euro duurder uit dan beraamd en dat brengt de totale kosten op ruim zeven miljard euro – een stijging van twintig procent.
Het deed PvdA-woordvoerder Angelien Eijsink eerder al verzuchten: “See, buy, fly”; we kopen wel een nieuw jachtvliegtuig van de plank en laten de deelname aan de ontwikkelingskosten zitten.
Terug in de tijd: in 1999 wilde de regering 114 JSF’s aanschaffen en die mochten niet meer dan 28 miljoen dollar per stuk kosten. Met de jaren ging de prijs omhoog en aangezien dat niet erg lekker bekt, besloot de regering in 2005 de formulering te vervangen. Het Kabinet besloot 4,5 miljard euro uit te trekken voor de aanschaf van 85 JSF-vliegtuigen. Door inflatie en prijspeilveranderingen ging de prijs van het project vorig jaar wéér omhoog: naar 6,1 miljard euro. Het parlement wist toen ook niet meer wat nu precies aan te moeten met het jachtvliegtuig: in tien jaar tijd waren er al 2400 Kamervragen over de JSF gesteld.
Vlak voor de val van het laatste kabinet-Balkenende zette de PvdA de boel op scherp door te suggereren af te zien van de testfase en de aanschaf van twee testtoestellen. Zover laat het huidige kabinet het niet komen. Door een flinke draai van gedoogpartij PVV wordt het tweede toestel nu aangeschaft. Maar dan is het plafond wel bereikt.
Begin volgend jaar gaat Hillen met de Kamer in debat over de JSF. Dat gaat nog spannend worden, want misschien wordt dan wel besloten om er minder te kopen. Er doemen hoe dan ook steeds meer vragen op over hoe het nu zover heeft kunnen komen met die JSF. Hoe is de besluitvorming eigenlijk tot stand gekomen de afgelopen jaren? De oppositie komt er niet mee weg om met de beschuldigende vinger naar de regeringsfracties te wijzen. De PvdA, D66 en ChristenUnie hebben net zo goed in de kabinetten gezeten die te maken hebben gehad met dit – inmiddels – hoofdpijndossier. Sommige trendwatchers hanteren de term dat een product of dienst ‘hard gaat komen volgend jaar’. Voorspelling van Haagse Post: de JSF gaat hard komen in 2011.
