Grijs is sexy

Bij de presentatie van 50PLUS, vorige week, ging alles volgens plan. Maar waarom had oprichter Jan Nagel voor de affiche van zijn nieuwe speeltje de kleur paars gekozen? Een knipoog naar dan wel een eerbetoon aan de paarse kabinetten uit de jaren negentig kon het niet zijn. Nagel was immers destijds de leider geweest van Leefbaar Hilversum en later Leefbaar Nederland, een beweging die zich juist afzette tegen de regenteske jaren van minister-president Wim Kok, tegen de ‘puinhopen’ die op allerhande vitale terreinen (zoals wachtlijsten in de zorg) waren aangericht. Wat de diepere betekenis van de paarse kleur dan wel was, werd niet duidelijk. Vermoedelijk had Nagel er in de hectiek van de laatste dagen niet bij stilgestaan.

De inmiddels 71-jarige Raspoetin van het Gooi, zoals een van zijn bijnamen luidt, was in de jaren zestig de man achter Nieuw Links, een factie die de gevestigde orde van de PvdA aan de kant zette en de partij daarna lange tijd zou domineren. Vele jaren later bedacht hij Leefbaar Nederland, een beweging die als voorman Pim Fortuyn er niet voortijdig was uitgeknikkerd mogelijk de Tweede-Kamerverkiezingen van 2002 had gewonnen. En Nagel was de founding father van de PRDV, de partij van Peter R. de Vries, die vroegtijdig sneefde, maar dat lag vooral aan de onzekere De Vries, die allerlei idiote voorwaarden stelde aan zijn eventuele lijsttrekkerschap.

Nu dan 50PLUS, een partij die onder veel meer verhoging nastreeft van het vakantiegeld voor AOW’ers van 5,5 naar 8 procent, een dertiende maand voor AOW’ers en handhaving van de AOW-leeftijd op 65 jaar. Daarbij moeten meer vijftigplussers aan het werk, moeten hun extra vrije dagen worden afgebouwd, moet op scholen per week minimaal zes uur aan gymnastiek en sport worden gedaan, dient er een nationaal plan te komen om integratie via sport en spel te bevorderen en mogen ouderen voortaan na negen ’s ochtends gratis reizen met het openbaar vervoer.

In de kritische reacties op de plannen van Nagel keert het steeds weer terug: Wat zeuren die vijftigplussers nou? De babyboomers houden tot op de dag van vandaag cruciale maatschappelijke plekken in handen, zij ‘lulden links en vulden rechts’, zij konden op hun zestigste of jonger al riant met de vut, zij betaalden hun huizen volledig af en slijten hun dagen nu in een tweede huisje in de Algarve.

Maar Nagel heeft aangetoond dat naast deze bevoorrechten er nog een hele grote groep modale babyboomers bestaat die in het werkzame leven een modaal of laag inkomen hebben gehad en derhalve thans een bescheiden pensioen genieten, die nooit een huis hebben kunnen kopen maar altijd relatief duur hebben gehuurd, en die met een al dan niet gedwongen vroegtijdig pensioen vaak ook substantieel inkomen hebben ingeleverd.

Het zijn deze mensen naar wie de gevestigde partijen niet luisteren, omdat ze weinig invloed en macht kunnen uitoefenen in het poldermodel. De achterban van Nagel kan niet staken, en de voormalige Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen op wie zij zijn aangewezen, is intussen opgegaan in de FNV, en in die constellatie heeft de ouderenbond het laten gebeuren dat er steun is gegeven aan de Bosbelasting, de door Wouter Bos ingevoerde belasting voor rijke ouderen op de AOW.

Nogmaals, wat zeuren de vijftigplussers? In de plannen van het kabinet-Rutte, blijkt uit berekeningen van het Centraal Planbureau, gaat iederéén er op achteruit, oud en jong, werkenden en werklozen, en de alleenverdiener nog het meest. De onvrede van de vijftigplussers zit ’m ook in het gemak waarmee de gevestigde partijen het recht om op 65-jarige leeftijd met pensioen te mogen gaan ter discussie stellen; ze willen die leeftijd oprekken naar 66 of zelfs 67 jaar. Hoe moet dat als de grijze golf de komende jaren nog verder uitdijt, zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek met enige regelmaat rapporteert, en de groep werkenden, die de toekomstige pensioenen per slot van rekening moeten opbrengen, relatief kleiner wordt?

Dan werken we misschien wel door tot ons zeventigste jaar, en krijgen we Amerikaanse toestanden, met oudjes die als schoonmaker op een luchthaven moeten bijverdienen.
Het zijn scenario’s waar de huidige politieke partijen liever niet te veel over nadenken, want de waan van de dag genereert andere prioriteiten. Bovendien ontbeert de politiek ook oplossingen, omdat die nu eenmaal ingewikkeld zijn en de hele samenleving overhoop zullen halen.

Jan Nagel heeft evenmin wezenlijke oplossingen voorhanden, maar wat hij doet, kan haast niemand anders in Nederland: hij voelt de potentie van de sluimerende onvrede feilloos aan, en geeft het een stem, een gezicht. De timing kan haast niet beter, want elders in de beeldvorming is ‘oud’ ook niet langer meer suf. Omroep MAX scoort verrassend hoge kijkcijfers met oudere artiesten en presentatoren, en menig adverteerder wendt zich af van het grillige 15 tot 48 jaar-segment en richt zich op de senioren die allang niet meer zo star of merkvast zijn als lang werd gedacht. ‘Oud’ is zelfbewust aan het worden. De mode-industrie liet dat eerder al zien, en Hollywood volgt inmiddels met megasterren en schoonheden als Julianne Moore (50 jaar), Charlotte Rampling (64) en Helen Mirren (65).

Maurice de Hond bepaalde in september vorig jaar dat een ouderenpartij in de Tweede Kamer twee zetels zou kunnen behalen. Laten er dat op 2 maart aanstaande ook twee zijn, dan heeft Nagel voet aan de grond in Den Haag gekregen. En waarschijnlijk neemt zijn partij in de Senaat ook meteen een sleutelpositie in, want het is maar de vraag of regeringspartijen VVD en CDA en gedoogpartij PVV daar dan een meerderheid hebben. Maakt die dekselse Jan Nagel straks het verschil en zullen Rutte, Verhagen en Wilders wel naar hem en al die vijftigplussers moeten luisteren.

Tot slot nog een advies: waarom verandert Nagel het paars van zijn logo niet in het toepasselijker grijs? Mooi grijs is niet lelijk, en het schijnt dit voorjaar dé modekleur te worden.