Het geheim van de MIVD
Door het debacle met de Nederlandse helikopter in Libië stond de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) weer eens lelijk te kijk. Toch gaat er stiekem ook veel goed. Twaalf vragen en antwoorden over de oren en ogen van Defensieminister Hans Hillen.
Wat is de officiële taak van de MIVD?
De taken van de dienst staan keurig omschreven in artikel 7 van de Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (WIV). De belangrijkste MIVD-taak is het verzamelen van informatie over krijgsmachten uit andere landen. Daarnaast houdt de dienst zich bezig met ‘veiligheidsonderzoeken’, lees: het verstrekken van Verklaringen van Geen Bezwaar voor vertrouwensfuncties. Daar gaat veel tijd in zitten, want bijna iedereen bij Defensie moet uit hoofde van zijn functie worden doorgelicht. Verder verzamelt de MIVD gegevens over anti-militaristische activiteiten en worden dreigingsanalyses vervaardigd ten behoeve van ‘personen, objecten en diensten met een militaire relevantie’. Ook moet iedereen die boven Nederland luchtfoto’s wil maken nog steeds toestemming vragen aan de MIVD. Overigens haalt de dienst zijn informatie, in tegenstelling tot wat iedereen denkt, voor een belangrijk deel uit openbare bronnen. De MIVD heeft weinig spionnen in de klassieke zin van het woord.
Wat is het verschil tussen de MIVD en de AIVD?
De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) is groter en bekender en heeft – de naam zegt het al – een meer algemene en niet specifiek militaire taak, gericht op het bevorderen van onze ‘nationale veiligheid’. Een ander verschil is dat de AIVD valt onder de politieke verantwoordelijkheid van de minister van Binnenlandse Zaken en de MIVD onderdeel is van de Bestuursstaf van het ministerie van Defensie. Dat neemt niet weg dat beide diensten in de praktijk nauw samenwerken, of dat in elk geval proberen.
Hoe is de MIVD ontstaan?
Aanvankelijk beschikten de onderdelen van de Nederlandse krijgsmacht elk over een eigen inlichtingenapparaat: de Marine Inlichtingendienst (MARID), de Landmacht Inlichtingendienst (LAMID) en de Luchtmacht Inlichtingendienst (LUID). Met name de MARID genoot een uitstekende reputatie, dankzij de vele gegevens die werden verzameld over de zeestrijdkrachten van de Sovjet-Unie. Na veel politieke discussies werden de drie diensten in 1988 samengevoegd tot de Militaire Inlichtingdienst (MID), die in 2002 werd omgedoopt in MIVD.
Het einde van de Koude Oorlog leek de dienst begin jaren negentig even overbodig te maken, maar daar kwam verandering in toen Nederlandse militairen steeds vaker werden ingezet in het kader van internationale crisisbeheersings- en vredesoperaties, zoals in het voormalige Joegoslavië, Cambodja en Afghanistan. “Je bent net een soort reisbureau bij dat soort uitzendingen,” vertelde toenmalig MID-hoofd Piet Duijn in 1994 aan NRC Handelsblad. “En dan maakt het niet uit of er vijfhonderd of zeven man gaan. Ze willen allemaal een informatiemap zodat ze te weten komen welke communicatiemiddelen er ter plaatse zijn, of er betrouwbaar leidingwater is en of de plaatselijke wegen hun drietonners zullen houden. En natuurlijk willen ze weten of er op hen geschoten gaat worden, door wie en of de gebruikte munitie ook door hun helm heen kan.”
Lees het gehele artikel in de HP/De Tijd van deze week.
