Breekbare vriendschap
In de openingsbeelden van Somewhere is gekozen voor een provocatief laag tempo. Een auto draait rondjes op een racecircuitje ergens op een troosteloze vlakte. Zo nu en dan valt te zien dat het om een zwarte sportwagen gaat. Het grootste deel van de tijd moet de toeschouwer het echter zonder bewegend beeld doen en hóren we die auto alleen maar. Dat gaat een paar minuten zo door. Dan stopt de auto. De bestuurder stapt uit en kijkt met een wezenloze blik om zich heen. Het is een scène zoals je die in een Iraanse arthousefilm zou verwachten. Minimalisme ten top. Je kunt het ‘onthaastend’ noemen. Of saai. Of briljant. Ik kies toch maar voor het laatste, want met terugwerkende kracht vormen die langdradige openingsbeelden een gedegen fundament voor een melancholieke, memorabele en indringende film.
De hoofdpersoon is een succesvolle filmster (Stephen Dorff). Hij hoeft zijn arm (of een ander lichaamsdeel) maar uit te steken of er komt een vrouw aan hangen. Toch lijkt hij maar weinig plezier aan zijn populariteit te beleven. We volgen de acteur tijdens feestjes en interviewsessies (“Is deze film een commentaar op internationale politieke trends?”) en we zien hem doelloos rondrijden in zijn auto of op de bank hangen. Mooi is de scène waarin voor filmdoeleinden een replica van zijn gezicht moet worden gemaakt. Daartoe wordt zijn hoofd met witte kunststof ingesmeerd. Twee piepkleine openingen aan de voorzijde verraden de plaats waar zijn neusgaten zich bevinden. We zien de acteur niet meer. We horen hem alleen nog ademen. Het is een surrealistische (en claustrofobische) scène die de kijker niet licht zal vergeten.
Bij verscheidene andere scènes pakt de bevreemding veeleer humoristisch uit. Met name een bezoek aan Milaan ter promotie van een film levert hilarische scènes op die tegelijkertijd onwerkelijk en realistisch zijn. We herkennen hier de hand van Sofia Coppola. De dochter van Francis Ford Coppola (die nu optreedt als producent) werd in 1990 door critici gekielhaald na een hoogst ongelukkige rol in The Godfather 3. Een kleine tien jaar later revancheerde ze zich met een succesvol regiedebuut (The Virgin Suicides) en in 2003 verraste ze vriend en vijand met het prachtige Lost in Translation. Die film draaide om twee Amerikanen (een jonge vrouw en een wat oudere man) die zich nogal verloren voelen in Tokio. De gezamenlijke eenzaamheid vormt de opmaat voor een mooie maar breekbare vriendschap.
Met Somewhere borduurt Coppola op datzelfde thema voort. Andermaal treffen we een dolende ziel die – in weerwil van zijn populariteit – amper in staat is contact te leggen met andere mensen. De helpende hand wordt in dit geval geboden door zijn elfjarige dochter, die erin slaagt hem enigszins wakker te schudden uit de lethargie. Die dochter wordt op indrukwekkend wijze vertolkt door Elle Fanning, het jongere zusje van de al even getalenteerde Dakota Fanning.
Somewhere is in veel opzichten een variatie op Lost in Translation. Zelfde procedé. Zelfde thematiek. Zelfde vervreemding. Zelfde melancholieke humor. Sofia Coppola herhaalt zichzelf dus enigszins. Maar zolang dat prachtfilms als deze oplevert, moet ze dat vooral blíjven doen.
Somewhere. Regie: Sophia Coppola. Vanaf 14 april in de bioscoop.
