Schrijvers Kooistra-biografie: ‘De rol van Job Cohen was dubieus’
Sjoerd Kooistra was een illuster figuur die begon met een cafeetje in Groningen en ujitgroeide tot een van de grootste horecatycoons die Nederland ooit heeft gezien. Vorig jaar pleegde hij zelfmoord. Quote-journalisten Joost van Kleef en Henk Willem Smits schreven een boek over de opkomst en ondergang van Sjoerd Kooistra. “Hij heeft harakiri gepleegd.” Plus: de opmerkelijke rol van Job Cohen.
Wat is er nu misgegaan tussen Kooistra en Heineken?
Henk Willem Smits: “Kooistra verpachtte het merendeel van zijn zaken. Hij is in 2009 met Heineken overeengekomen dat ze 31 panden van hem zouden huren. Heineken verhuurde die zaken dan weer aan de pachters. De uiteindelijke deal met Heineken was dat die pachters via een BV van Kooistra aan de brouwer zouden betalen. Daar stond een borgstelling tegenover, Kooistra moest garant staan voor die huurpenningen. Dat wilde hij niet en daar ging Heineken mee akkoord. Heineken heeft toen naar eigen zeggen in goed vertrouwen die borgstelling opgeheven. Zo beurde Kooistra 7,5 miljoen euro per jaar van Heineken. Probleem was echter dat Heineken maar geen huurpenningen binnenkreeg. Die huurstroom bleef ergens hangen in het Kooistra-concern. Kooistra had te weinig geld, het rookverbod en de economische crisis hebben er bij hem ook flink ingehakt. De rest is geschiedenis; legio rechtszaken en Heineken begon beslag te leggen op die kroegen en deed de deur op slot.”
Kooistra opereerde sinds midden jaren tachtig al in Amsterdam. Maar begin deze eeuw ging het echt los. Er was veel gemor over zijn aankoop van Hoppe en de Oesterbar ging ook nog eens over de kop. Er werd gesproken over de methode-Kooistra, stelselmatig zaken failliet laten gaan voor eigen gewin. Toen kwam toenmalig burgemeester Job Cohen in beeld.
“Er was veel weerstand tegen Kooistra binnen de grachtengordel. Amsterdammers houden er niet van dat zo’n Groninger eventjes alles opkoopt. Ik vermoed dat Cohen zich voor dat karretje van ongenoegen heeft laten spannen. Begin juli 2004 presenteerde Cohen een lijvig rapport over Kooistra tijdens een persconferentie. De burgemeester dreigde dat naar Bureau Bibob in Den Haag te sturen. Bibob! Die doen onderzoek naar verbanden tussen de boven- en onderwereld en de geldstromen die daarmee te maken hebben. Terwijl Kooistra nauwelijks iets met zwart geld deed. Opmerkelijk is ook dat Cohens collega Jacques Wallage vanuit Groningen liet weten Kooistra een fidele vent te vinden. ‘Ik wil geen sfeer creëren waarin Kooistra bij voorbaat in de hoek wordt gezet,’ zei hij. Zelfs partijgenoot Wallage vond de actie van Cohen dus dubieus.”
Dat was natuurlijk koren op de molen van Kooistra.
“Jazeker. Het Openbaar Ministerie liet in april 2005 namelijk aan Kooistra weten dat ze hem niet gingen vervolgen voor faillissementsfraude wegens gebrek aan bewijs. Cohen deed alsof hij een aas speelde maar eigenlijk was het een joker. Kooistra vertelde mij later dat hij achteraf veel baat heeft gehad van die actie van Cohen. De deuren gingen weer volledig open bij de brouwers en de banken nadat het OM had gezegd dat ze niets hard kregen.”
Sjoerd Kooistra heeft een leven lang alleen maar geprobeerd om geld te verdienen en dat lukte. Uiteindelijk eindigt hij met een schuld van 60 miljoen euro aan Heineken en een lege pot slaappillen. Hoe kan dat?
“Kooistra zei over zijn pachters die failliet gingen dat ze of geen geluk hadden of gekke dingen waren gaan doen. Op het laatst is hij zélf ook gekke dingen gaan doen. Enorme bedragen gingen naar Enschede en Eindhoven om kroegen te verbouwen. Hij liet een huis bouwen op Marbella dat tussen de zeven en tien miljoen euro heeft gekost. Kooistra ging veel op vakantie – een cruise naar Antartica, dat werk – en gaf een vermogen uit aan escortjongens. Dat liep volgens een bron in de tonnen. Hij heeft gewoonweg te veel uitgegeven en haalde dat uit zijn concern. Zijn hele bedrijfsvoering was niet meer gezond.”
Kooistra’s advocaat Oscar Hammerstein zei op de avond van de zelfmoord dat Heineken Kooistra ‘vermoord’ heeft, dat ze hem financieel kapot wilden maken.
“Uiteindelijk is het Kooistra’s eigen schuld. Het is wel opvallend dat Heineken zolang mee heeft gedaan. Het hele Kooistra-circus was natuurlijk erg lucratief voor de brouwer. Daar zijn miljoenen hectoliters bier doorheen gegaan zoals je begrijpt. Heineken heeft Kooistra juridisch gezien het laatste zetje gegeven. Zijn rentelasten liepen door maar ze pakten hem op zijn cashflow. Een kroeg laten sluiten betekent geen omzet, tenslotte. Maar uiteindelijk heeft Kooistra zichzelf de das omgedaan. Hij kon het niet verkroppen om als een berooid man door Groningen te moeten lopen. In het boek noemt iemand hem een manische narcist. Het idee alles kwijt te zijn was te veel voor hem. Sjoerd Kooistra heeft harakiri gepleegd.”
De zaak Kooistra beleeft inmiddels haar derde druk en is voor 19,95 te verkrijgen in de leukste online leeswinkel van Nederland.
