‘Seks is een manier van leven’
In Frankrijk wordt van de vermeende misstap van Dominique Strauss-Kahn niet zo’n punt gemaakt. De Franse schrijfster Catherine Millet, zelf beroemd door haar uitbundige seksleven, legt uit waarom.
Wat voelde u toen u het ongelukkige gezicht van Dominique Strauss-Kahn in die New Yorkse rechtszaal zag?
“Het is triest als iemand zo te kijk staat terwijl zijn schuld nog niet bewezen is. De Amerikanen zeggen dat Strauss-Kahn net als iedere andere verdachte is voorgeleid. Er is uiteraard niets tegen het principe dat iedereen voor de wet gelijk is.”
Maar?
“In dit geval is het gelijkheidsbeginsel volgens mij van meet af aan geschonden. Bij een onbekende man zouden nooit alle media zijn opgetrommeld om het hoopje ellende in beeld te brengen. De Franse media deden schijnheilig gechoqueerd en hamerden er steeds maar op dat het in het beschaafde Frankrijk verboden is iemand zo aan de schandpaal te nagelen. Toch werden de aanstootgevende beelden steeds weer vertoond, omdat buitenlandse foto’s niet verboden zijn.”
Ook Strauss-Kahn is onschuldig tot het tegendeel is bewezen. Maar de seksschandalen van machtige mensen zijn nu eenmaal boeiender dan politieke debatten.
“En terecht, ze onthullen het menselijke in onszelf. Frankrijk is een geraffineerd land, dat niet wars is van zulke mediaspelletjes.”
Dus je hoeft geen medelijden te hebben met de groten der aarde als ze aan hun eigen bekendheid ten onder gaan?
“Het schouwspel van de gladiator die voor de leeuwen wordt geworpen, is altijd mooi en gruwelijk tegelijk. Het geeft de fantasie vleugels. De mensen verzinnen van alles over wat er in die hotelkamer is gebeurd. Als DSK zijn misère op de juiste manier gebruikt, kan er prachtige literatuur uit voortkomen.”
Je kunt dit toch niet alleen vanuit esthetisch oogpunt bekijken? Het tragische lot van Strauss-Kahn heeft een reden: de hybris, de arrogantie van de macht.
“Vindt u dat hij berouw moet tonen? Dat zou ik hem niet aanraden, hoewel spijtbetuigingen voor de rechtbank nog weleens willen helpen.”
Nu wordt u cynisch.
“Ik vind de misdaad die hij zou hebben gepleegd nogal meevallen. Daarom durf ik wel te bekennen, ook vanwege mijn eigen verleden en mijn libertijnse reputatie, dat ik het niet eens ben met die strenge roep om genadeloosheid.”
U schrijft in uw boek dat u zelf nooit tot seks bent gedwongen. Dan heeft u toch makkelijk praten?
“Uiteraard zou ik gebruik van geweld van een sterke dader tegen een zwakker slachtoffer veroordelen. Maar dan hebben we het dus over geweld, en niet over het seksuele karakter van de daad. Niets is zo betrekkelijk als het oordeel over een sek-suele handeling.”
Maar ook volgens uw normen is onbekommerde seks alleen toegestaan als beide partijen daarin toestemmen. Die regel schijnt Strauss-Kahn toch te hebben overtreden.
“Klopt. Zijn opdringerigheid is bekend, maar daarmee is hij nog geen verkrachter. Hij heeft geen wapen gebruikt, het kamermeisje is ongedeerd. Zoals oud-minister van Cultuur Jack Lang al zei: ‘Er zijn geen doden gevallen.'”
En toen viel iedereen over hem heen. Maar u vindt dus dat het slachtoffer zelf ook schuldig is, omdat ze zich niet genoeg heeft verzet. Wat had ú in deze situatie gedaan?
“Dat heb ik me ook afgevraagd. Twee mogelijkheden: ik vind DSK leuk of niet.”
Het eerste is vrijwel onmogelijk.
“O ja? Ik vind het jammer dat DSK en ik elkaar niet hebben ontmoet toen ik nog een stuk jonger was. We hadden het waarschijnlijk prima met elkaar kunnen vinden. En als ik hem niet leuk had gevonden, had ik hem lachend weggeduwd. Lachen is meestal een probaat middel tegen geilheid. Een andere vrouw had misschien geschreeuwd, of hem een dreun verkocht of hem geld afgeperst. Of ze had hem op een gevoelige plek kunnen bijten.”
Het kamermeisje voelde zich natuurlijk geschokt en overvallen. En ook al wist ze niet wie er in de vip-suite logeerde, ze moet toch hebben gedacht dat het een respectabel iemand was.
“Dat is zeker zo. Ik bedoel alleen dat vrouwen heel verschillend op zoiets reageren. De ene vindt dat zo’n rotzak een lesje verdient, de andere voelt zich het slachtoffer van seksueel geweld en raakt getraumatiseerd.”
Dat doet niets af aan het delict.
“Wat ik de intelligente en beschaafde Strauss-Kahn kwalijk neem, is dat hij zich als een boerenkinkel heeft gedragen en zijn seksuele driften niet onder controle had. Er zijn trouwens heel wat mannen die zo in elkaar zitten.”
Maar misschien niet zoveel die denken dat ze er ongestraft mee wegkomen.
“Zijn gedrag daarna – dat hij gewoon heeft uitgecheckt, naar het vliegveld is gegaan en de agenten die hem uit het vliegtuig haalden blijkbaar alleen vroeg: ‘What’s the matter?’ – duidt erop dat hij zich van geen kwaad bewust was.”
Komt dat bij recidivisten niet vaker voor?
“Bij verkrachters, ja. Ik zeg niet dat ik DSK als een verkrachter beschouw. Maar ik vind de straf die hem nog wacht en die hij als politicus al heeft gehad buitenproportioneel.”
Is het voor een vrouw als u niet verleidelijk om het gedrag van zo’n man te vergoelijken? Libertijnen onder elkaar?
“Hij heeft zich als een lomperik tegenover dat kamermeisje gedragen. Dat praat ik niet goed. Maar ik ben tegen het vingerwijzen van ouderwetse feministen, die vrouwen daarmee in de slachtofferrol dringen. Je hebt tegenwoordig twee soorten vrouwen: degenen die zelfbewust genoeg zijn om over zichzelf en hun eigen seksualiteit te beslissen, en degenen die zich schikken en zich laten onderwerpen. Die laatste groep help je niet zichzelf te bevrijden als je verkondigt dat een verkrachte vrouw depressief wordt of dat verkrachting zo’n verwoestende uitwerking heeft dat het alle vrouwen in hun vrijheid bedreigt.”
U zegt toch niet dat het slachtoffer het gewoon maar moet vergeten?
“Je kunt haar duidelijk maken dat haar lichaam niet voorgoed beschadigd is, dat je sperma kunt wegwassen, dat een man bezit kan nemen van het lichaam van een vrouw, maar niet van haar persoonlijkheid. Maar in haar buurtmoskee zeggen ze dat ze tot in de eeuwigheid bezoedeld is. Is dat dan niet schandalig?
U denkt niet, zoals veel Fransen, dat Strauss-Kahn in de val is gelokt?
“De gemene Amerikanen die de baas van het IMF willen lozen, of Sarkozy die een rivaal wil uitschakelen… Wie dat bedenkt, heeft weinig idee van de realiteit.”
Iedereen die Strauss-Kahn kent, bezweert dat zo’n charmante verleider zoiets niet had hoeven doen.
“Het klinkt hard, maar hij zou vermoedelijk geen tijd verspillen aan het verleiden van een kamermeisje. Ik heb zelf trouwens nooit zo veel op gehad met flirten en verleiden.”
Dan bent u anders dan anderen.
“Voor mij was wederzijdse instemming altijd een voorwaarde, ook als het spontaan gebeurde. Ooit ben ik op straat door een vreemde man naar huis gevolgd. Toen ik me omdraaide en zei dat hij moest ophoepelen, zette hij zijn voet tussen de deur, haalde zijn lul uit zijn broek, drukte zich tegen me aan en bevredigde zichzelf. Zo kan het ook met DSK in het hotel zijn gegaan.”
En wat deed u toen?
“Niks. Ik was alleen geïrriteerd en ik dacht: wat een zak. De meeste mensen kunnen zich niet voorstellen dat één persoon zowel een zedendelinquent kan zijn als een rationeel denkend mens. Ze onderschatten de kracht van de geslachtsdrift, en dan krijg je de wildste speculaties. Ik heb een tijdje veel onderzoeken over verkrachters gelezen. Die kunnen hun driften niet onderdrukken, ook al zegt hun verstand dat ze iets verwerpelijks doen.
Politici met charisma zijn ook verleiders. Speelt bij de dans om de kiezer ook de erotische uitstraling een rol?
“Maar heel weinig mensen stemmen op basis van verkiezingsprogramma’s; de meesten kiezen intuïtief de kandidaat die hun het beste bevalt. Daarbij kan ook erotiek zeker een rol spelen. Max Weber heeft onderkend dat een charismatische leider gevaarlijk kan zijn.”
Ook in zijn omgang met vrouwen?
“Veel vrouwen worden aangetrokken door macht, dat is bekend. Toppolitici bewegen zich in een omgeving die hun ten dienste staat. Dat stimuleert hun bereidheid om grenzen te overschrijden, wat de prikkel nog vergroot. En dan worden burgers ineens met het intieme leven van hun politici geconfronteerd. Ik ben er erg voor om de privésfeer te blijven respecteren, anders is er geen houden meer aan. Wat seks betreft, creëert iedereen zijn eigen moraal. DSK’s seksverslaving had alleen politieke gevolgen voor hemzelf. Dat heel Frankrijk nu vanwege hem voor gek staat, vind ik onzinnig.”
De publieke opinie in uw land lijkt vrij toegeeflijk in deze zaak. Komt die libertijnse houding voort uit de Franse cultuur?
“Op het gevaar af u te choqueren: ik vind deze misstap van DSK niet abnormaal, laat staan pathologisch.”
U vond het alleen onbeleefd, zoals het tegen iemand op botsen in de metro.
“Seks is een manier van leven. Franse vrouwen willen er graag elegant uitzien. Ze verwachten complimenten en ervaren die niet meteen als beledigend. Natuurlijk bestaan er culturele verschillen. In welk ander land zouden zoveel intellectuelen commentaar leveren op deze affaire? Nogmaals: voor mij is een verkrachting minder erg dan een oog kwijtraken.”
U bent thuis in het kunstenaarsmilieu, waar mensen zo vertrouwelijk en vrijmoedig met elkaar omgaan dat relaties gemakkelijk worden begonnen en verbroken. Geldt dat ook voor de wereld van de politiek?
“Natuurlijk leer je in bepaalde beroepen meer mensen kennen dan in andere. Voor journalisten geldt dat ook. Er ontstaan op een heel ongedwongen manier relaties. Maar het seksuele egalitarisme heft ook sociale verschillen op. Seksuele uitspattingen zijn geen privilege van de hogere burgerij.”
En dus mag je weleens een dienstmeisje onder haar rok grijpen?
“Ook ik heb het in mijn wilde jaren met lelijke, stinkende mannen gedaan. Een zekere vulgariteit kan prikkelverhogend werken, vooral voor mannen.”
Strauss-Kahn heeft bij het kiezen van zijn echtgenote heel andere criteria gehanteerd.
“En dat pleit voor hem. Zijn vrouw is zijn gelijke: een gerenommeerde journaliste, welgesteld en even oud als hij. Sommige machtige mannen zoeken op deze leeftijd een jong ding. Hij trouwde liever met een onafhankelijke intellectueel, een vrouw die dus geen object is.”
Hij heeft ooit gezegd dat ze alles voor hem was. Ze steunt hem ook nu nog, terwijl hij constant vreemdging.
“Zo zagen ze het zelf waarschijnlijk niet. Veel vrienden wisten van zijn escapades, dus Anne Sinclair was vast ook op de hoogte. Maar in die kringen is niet een onbeduidend slippertje het verraad, maar het verlaten van je partner.”
Horen seksfeestjes, swingerclubs en partnerruil gewoon bij het leven in bepaalde Franse kringen?
“Voor libertijnen betekent seks niet hetzelfde als voor anderen. Er hoeft geen liefdesrelatie aan ten grondslag te liggen. Ik denk dat het in de morele beleving van Strauss-Kahn, en ook in de mijne, niet zo vreselijk is om tegen iemand anders aan te masturberen.”
Blijft het niet toch een beetje elitair om de begeerte tot hoogste vorm van vrijheid en zelfverwezenlijking te willen stileren, zoals gebeurt in de Franse literatuur en filosofie?
“Ik vind absoluut niet dat seksuele vrijheid iets van de burgerlijke elite is, waar eenvoudige mensen geen recht op zouden hebben. Ik ben in mijn actieve tijd mensen van allerlei pluimage tegengekomen. Het is niet alleen de levensstijl van de toplaag in Parijs.”
Zullen de Fransen, nu Strauss-Kahn geen president meer zal worden, liever een solide vader of een brave moeder der natie kiezen?
“Ik geloof niet dat de Fransen een vrouw als staatshoofd willen. Ze willen ook geen saaie piet, maar een fascinerende figuur, en ze nemen onaangename verrassingen op de koop toe.”
2011 Der Spiegel. Vertaling: Gerda Pancras
