Spring naar de content

Ook rechts is uitgepraat

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Redactie

Marijnissen ging er aan voorbij dat het kapitalisme helemaal niet failliet kan gaan. Hoe groot de crisis ook is, de markt blijft bestaan, desnoods zwart en ondergronds. Maar banken zijn altijd slechts één dag van een bankrun en een bankroet verwijderd, en om dat rampenscenario te voorkomen, zijn zij drie jaar geleden door nationale overheden overeind gehouden. In SP-jargon: de winsten zijn geprivatiseerd en de verliezen gecollectiviseerd. Zo is de financiële crisis verschoven naar de staten, die hun leencapaciteiten in gevaar zien. Zelfs de kredietwaardigheid van Amerika is aangetast. Nu zijn het Chinese staatskapitalisten en Vladimir Poetin, baas van de Russische maffia-economie, die Amerika de les lezen. Twintig jaar na de val van de Sovjet-Unie kan niemand de ironie ontgaan.

Links heeft het met het einde van de Koude Oorlog afgelegd tegen het ‘neoliberalisme’. Daardoor is de huidige crisis, die op de Amerikaanse huizenmarkt begon, onmiskenbaar een crisis van rechts. Omdat de Amerikaanse overheid goedkope hypotheken voor de armen heeft gestimuleerd, kun je er een crisis van ‘het socialisme op z’n Amerikaans’ in zien, maar ook dan gaat de schuld naar de lage rentepolitiek van Alan Greenspan, twintig jaar goeroe van de wereldeconomie en pleitbezorger van de vrije markten. De American dream, waarbij de krantenjongen miljonair kan worden, draait om zelfredzaamheid, om de modale burger die via hard werk een eigen vermogen kan opbouwen. Dat volkskapitalisme was ook het hart van de Thatcher-revolutie, waarbij eigen woningbezit centraal stond en de armoedecultuur van Labour doorbroken moest worden. Het bleek een doorslaand succes. Zo doorslaand dat een mondiale speculatieve luchtbel kon ontstaan die achteraf gezien wel moest knappen. Daarvoor is gewaarschuwd, al in 1996 door Greenspan zelf, toen de internetboom nog moest beginnen. Maar succesformules komen pas aan hun eind als er geen lucht meer in zit. Daar gaat een periode van doorschieten aan vooraf en ik denk dat rechts in die fase verkeert.

Niet dat het burgerfatsoen waarop het conservatief-liberale wereldbeeld is gebaseerd zijn waarde heeft verloren. Integendeel, particulier initiatief en hard werken zijn nog altijd de basis voor solide voorspoed. Maar in Azië werken ze harder en de westerse wereld is sinds de kredietcrisis ook niet zo eerlijk meer. De markten zijn dolgedraaid en burgers voelen zich bedrogen. Je zou denken dat rechts zich dat moet aantrekken. Maar rechts is weinig zelfkritisch, geeft ‘de overheid’ (codenaam voor links) de schuld en heeft belastingverhoging taboe verklaard. De financiële wereld waaruit de crisis is voortgekomen, heeft de rekening bij de belastingbetaler neergelegd. De geldjongens verdienen weer lekker en vinden dat volkomen normaal. ‘Linkse’ politici doen daaraan mee en laten zich graag door de financiële wereld inhuren die ze eerst van de ondergang hebben gered. De macht van de banken die eerder zo fout hebben gezeten, is nog groter geworden.

Dat brengt zowel het kapitalisme als westerse overheden in diskrediet, terwijl de grootste klappen voor de eerzame burger nog moeten komen. Dat schept een acuut herverdelingsvraagstuk, waarbij nette zelfredzaamheid tekortschiet en het harde ‘eigen volk eerst’ de vrije wereld opblaast. Na links is ook rechts uitgepraat.