Beste Camiel,

De neergang is niet van vandaag of gisteren. Het CDA speelt de laatste jaren al een verwaarloosbare rol in de vier grote steden – Amersfoort is nog de enige wat grotere plaats met een CDA-burgemeester. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 liep zelfs de traditionele aanhang uit Limburg en Brabant massaal over naar de PVV, en eerder al naar de SP. Een nog steeds groeiend aantal Limburgers en Brabanders heeft ook niets (meer) op met de kerk of met zoiets als confessionele politiek. De secularisering, die in de jaren zestig is ingezet en die de fusie van KVP, ARP en CHU in 1980 noodzakelijk maakte, zet onverminderd door.

Een jonge, getalenteerde en potentiële stemmentrekker als jij moet het tij kunnen keren. Je was ook voorbestemd om de nieuwe politiek leider te worden, maar Balkenende heeft de machtswisseling op een onvoorstelbaar klungelige manier verprutst. Op die bewuste avond in het Torentje na de verkiezingsnederlaag vroeg hij je wel het stokje over te nemen, maar dat gebeurde op de hem bekende, onhandige of onduidelijke manier. Terwijl JPB, die steile calvinist, natuurlijk had moeten weten dat een Limburger in dit soort zaken nooit meteen toehapt en eerst een beetje katholiek moet worden geloofd en geprezen, een beetje moet worden ‘bewerkt’.

Er zijn mensen in het CDA die jou nog iets te piep vinden, te weinig door het leven getekend, en die zelfs niet weten wat jouw boodschap is, jouw verhaal. Mocht dat zo zijn, dan vinden ze bij het Wetenschappelijk Bureau wel wat voor je. Maar misschien hoeft er niet eens iets te worden bedacht of te worden ‘herbronnen’ op de hei, zoals de reflex in de partij was na de verloren verkiezingen. Misschien moet jij gewoon het oude, vertrouwde profiel uitdragen. Want er is weinig mis met aloude en universele CDA-begrippen als gespreide verantwoordelijkheid, gerechtigheid en solidariteit, met rentmeesterschap. En niemand kan au fond iets hebben tegen het ethisch reveil van Van Agt uit de jaren zeventig, tegen het idee van het gezin als hoeksteen van de (zorgzame) samenleving van respectievelijk Jack de Vries en Elco Brinkman, tegen het normen- en waardenverhaal van Jan Peter Balkenende.

Een CDA onder jouw leiding zou de partij weer groter kunnen maken, en dat lijkt me goed voor de rust en stabiliteit – die ontbeert het land op dit moment nogal. We leven in een gepolariseerde tijd, maar geen enkele partij heeft een duidelijke meerderheid. De kiezer is het spoor behoorlijk bijster en stapt zo over van PVV naar SP of GroenLinks, en weer terug. Juist dan geeft een stevige, pragmatisch ingestelde middenpartij als het CDA houvast. Per slot van rekening regeren jullie net zo makkelijk met Wilders als met Jolande Sap of Emile Roemer. Niet voor niets heeft het CDA in haar bijna 31-jarig bestaan er 23 geregeerd.

Niemand kan voorspellen of jouw rentree het einde inluidt van de PVV, maar met een herboren CDA als sterke politieke draaischijf zal er niet snel weer een minderheidskabinet komen à la Rutte I, dat toch een uiterst kwetsbare indruk begint te maken. Kijk naar de onheilstijdingen in de vorige week voortijdig uitgelekte Miljoenennota. Met de dag groeit de kans dat we door de eurocrisis en een mogelijke recessie in de Verenigde Staten nog vijf miljard euro extra moeten bezuinigen, boven op de achttien miljard uit het regeerakkoord. De buffers zijn op, schrijft Jan Kees de Jager. Geert Wilders beweert steeds dat hij dat niet meer zal kunnen uitleggen aan Henk en Ingrid, en dan is het einde van het kabinet nabij. Een periode van grote onzekerheid, met nieuwe verkiezingen en een ongetwijfeld lange, ingewikkelde kabinetsformatie, breekt dan aan. Daar zitten we niet op te wachten.

Jij moet ook je vriend Maxime Verhagen redden, Camiel. Op het roemruchte congres in Arnhem van 2 oktober vorig jaar stak je hem een wellicht iets te emotioneel een hart onder de riem, maar voor veel partijgenoten heeft Maxime bloed aan zijn handen. Met dit kabinet heeft hij de ziel van de partij aan de PVV-duivel verkocht. Natuurlijk was er amper een alternatief na de verwoestende verkiezingsnederlaag. Oppositie voeren is niet des CDA’s, en toen dat noodgedwongen tijdens de Paarse jaren (1994-2002) wel moest gebeuren, werd jouw partij zowat weggevaagd. Door deelname aan dit minderheidskabinet met de PVV transformeert het CDA onvermijdelijk van een christelijk-sociale partij in een puur conservatieve club. Daarmee vervreemden prominente criticasters als Lubbers, Van Agt, Wijnfles, Hirsch Ballin, Klink, Hannie van Leeuwen, Anton Zijderveld en al die andere gewone leden nog meer van de partij. Voor hen is het CDA een echte middenpartij die nooit naar links buigt, en nooit naar rechts.

Maxime kan dus geen goed meer doen. Jouw komst zou een chique manier zijn om hem te zijner tijd via de zijdeur af te voeren naar een mooie burgemeesterspost ergens in Limburg (Maastricht?) of een baan in het buitenland. Want hij zou het jou gunnen – en wat zou hij opgelucht zijn als iemand hem verloste uit zijn huidige, diffuse rol.

Je zei dat een terugkeer ‘op dit moment’ niet aan de orde is, maar ik zou zeggen: aarzel niet te lang. Misschien kun je straks de plek innemen van Piet Hein Donner, als die naar de Raad van State vertrekt. Of kun je Hans Hillen vervangen, die van de week voor de zoveelste keer naar de Kamer moest om zich te verontschuldigen. Soms denk ik dat hij het expres doet, dat hij eigenlijk geen zin meer heeft in het ministerschap en weggestuurd wíl worden.

Hoe lang is trouwens de opzegtermijn bij je huidige werkgever, KLM Cargo?

Met vriendelijke groeten, Frans van Deijl