Aardig is úit
“Hij praat harder en vlugger, maar niet duidelijker. Hij steekt zijn middelvinger op, hij is eerder bereid een medemens uit te schelden, op zijn gezicht te slaan.” Zo omschrijft H.J.A. Hofland in het net verschenen Platter en dikker de nieuwe mens. Je hoeft maar om je heen te kijken om hem gelijk geven.
Je zou ook kunnen zeggen: aardig zijn is uit. Het loont immers niet: zie Job Cohen.
Onaardig zijn loont daarentegen wél: zie Steve Jobs, de deze week postuum als wereldheld bestempelde zakenman, maar wel ooit door zakenblad Forbes geplaatst in de Bully Bosses Hall of Fame, samen met onder anderen Vogue-opperhoofd en she-devil Anna Wintour.
Ook onaardig en succesvol: Ikea-oprichter Ingvar Kamprad, die onlangs in het nieuws kwam met (oude) nazi-sympathieën. ‘s Werelds grootste architect, onze eigen Rem Koolhaas, moet het als bekend evenmin hebben van zijn vriendelijkheid. Maar ook harde leiders als Geert Wilders en Maxime Verhagen doen het vooralsnog beter dan Job Cohen.
Uit onderzoek van hoogleraar leiderschap Janka Stoker van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat men in tijden van crisis sowieso meer behoefte heeft aan sterke, masculiene leiders, terwijl die meer risico nemen en hun eigen ego voorop zetten.
Job Cohen is een vrouwelijk leider bij uitstek: invoelend, zacht, communicatief en bindend. Terwijl hij zich als burgemeester stevig vertilde aan de Noord/Zuidlijn en alle Amsterdamse musea tegelijk dichtgingen, was hij wél de rust en verbroedering zelve in bange Amsterdamse tijden, dronk hij thee met Mohammed en alleman en verzorgt hij zijn gehandicapte vrouw al jaren met liefde en toewijding. Als leider van de PvdA probeert hij die vrouwelijke, zachte kant door te zetten. Zo meldde hij zondag jongstleden nog in Buitenhof dat hij tegen de stroom in wil zwemmen, dus niet hard worden van toon en wel lang van stof blijven. Is hij misschien té aardig? Moet hij ook leren schelden en spreken in twittertaal? Moet hij zijn masculiene leiderschapskwaliteiten gaan ontwikkelen?
Maar aardig én succesvol zijn is niet altijd een contradictio in terminis. Herman Wijffels was succesvol minister, directeur van de Rabobank én aardig, evenals AkzoNobel-topman Hans Wijers en voormalig politicus en natuurkundige Pieter Winsemius.
Maar zij waren politiek actief in andere, minder crisisvolle tijden. Zacht leiderschap kan werken, maar dit is niet het moment.
Professor Victor Bekkers van de Erasmus Universiteit stelt dat het bindende leiderschap waar Cohen voor staat een belangrijke eigenschap is voor politiek leiders, júist in moeilijke tijden. “In een democratie waarin je altijd te maken hebt met verschillende belangen, is bindend leiderschap heel belangrijk gebleken; het hoort nadrukkelijk bij de politiek. Paradoxaal genoeg lijkt men er nu minder behoefte aan te hebben. Het gaat meer om scoringsdriften in de media, confrontatie en heldere, sterke geluiden. Dat is de tendens van nu. En dat is de tragiek voor Cohen.”
