50 jaar vurrukkulluk
Vijftig jaar geleden verscheen Het leven is vurrukkulluk, een ode aan de liefde. Schrijver Campert vlinderde in die tijd door het leven, verliefd op de liefde zelf. ‘Ik joeg het ene na het andere na Het was ook onrustig.’
‘Mensen moeten zo veel mogelijk trouwen. Het leven is maar kort, al lijkt het je nu misschien lang, en het is de enige manier om in ieder geval een paar mensen goed gekend te hebben, voor het grondwater je bloed wegspoelt en de wormen je hart leegvreten. En het is de enige manier om jezelf te leren kennen. Dat heeft natuurlijk z’n nadelen.’ Uit Het leven is vurrukkulluk (1961).
‘Zó luchtig over de liefde schrijven, dat lukt me niet meer’ staat op de achterkant van de bundel Vurrukkulluk uit 2009.
“O, dat citaat. Als je jonger bent, is dat een interessant onderwerp. Het zou ermee te maken kunnen hebben dat ik steeds minder weet wat het nu precies is, de liefde.
Ik heb vaak verliefdheden aangezien voor liefde. Liefde is een serieuzere zaak, het komt pas erna. Ik was er op dat punt in mijn leven vrij luchthartig over, ik dwaalde van het ene avontuur in het volgende, min of meer. Altijd denkend dat het liefde was, maar het was gewoon verliefdheid. Verliefd op de liefde zelf misschien, en op het leven.”
Was u van de vrije liefde?
“In principe hoort liefde altijd vrij te zijn, natuurlijk. Vroeger joeg ik het ene na het andere na. Het was met de natte vinger te lijmen. Ik vind het niet erg dat dat voorbij is. Het was ook onrustig. Ontrouw is meer ontrouw aan jezelf dan ontrouw aan een ander, in elk geval. Het hield een zekere slordigheid in. En het had veel meer te maken met erotische drijfkrachten dan ik toen besefte. Op mijn leeftijd veranderen die erotische elementen in iets anders, een soort bestendigheid.
“Ik ben nu al lang met dezelfde vrouw, mijn vierde vrouw, waar ik veel van hou. Ik neem aan dat dat liefde is. Maar als abstract begrip weet ik niet wat het inhoudt. Dat je graag bij elkaar wilt zijn. Zoiets? Ik begrijp dat dit gesprek niet meer over schrijven gaat, maar over de liefde hè?”
We kunnen het ook weer over schrijven hebben.
“Nee, doe maar wat je wilt. Maar ik ben geen expert natuurlijk. Arnon Grunberg is een expert, in alles. Dat doet hij ook heel goed, haha! Maar ik volg het onderwerp alleen, ik vind er op de tast mijn weg in.”
Lees het hele artikel in de HP/De Tijd van deze week.
