Achmed en Ingrid?
Sinds reizen gemeengoed is geworden, halen we ook de liefde vaak van ver. Hoe graag bezorgde ouders of strenge geestelijken het ook anders zouden willen. In een tv-programma als Memories vertellen Nederlanders van een jaar of 65 soms beteuterd dat zij niet |met hun jeugdliefde mochten blijven omgaan, omdat hij protestants was en zij katholiek. Ook een relatie met een ‘kleurling’ kon niet in die tijd.
De jonge kijker heeft medelijden met de kinderen van toen, die het slachtoffer werden van zo veel bekrompenheid.
Angst voor het onbekende of vooroordelen zijn natuurlijk van alle tijden. Maar bezwaren tegen een relatie kunnen redelijk zijn als iemand een andere moraal meebrengt, en andere verwachtingen heeft van hoe de ideale partner zich moet gedragen. Juist liefdesrelaties zijn onderhevig aan culturele noties over wat gewenst gedrag is, en denkbeelden daarover kunnen behoorlijk uiteenlopen.
Is het wel verstandig om een relatie aan te gaan met iemand uit een andere cultuur? Overwint de liefde alles, of zijn sommige problemen onoplosbaar?
Hoogleraar Rechtsfilosofie, Universiteit Leiden:
“Als je een relatie begint met iemand die dezelfde achtergrond en waarden heeft, is dat natuurlijk makkelijker dan een interculturele liefde. Maar dat is ook saaier, en het opent je minder de ogen.
“Vooral geloof is een splijtzwam. Het is voor een seculier iemand eigenlijk niet te doen om met een streng gelovige samen te leven. Zonder kinderen gaat het nog wel, en kunnen de twee ‘leven en laten leven’. Maar komt er een kind, dan kunnen de verschillen grote problemen gaan geven bij de opvoeding. Of bij de schoolkeuze: gaat het kind naar een openbare, christelijke of islamitische school? Dit is wat ‘twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen’ inhoudt.
“Liefde kent geen grenzen, maar hoe verder weg je gaat, hoe moeilijker het wordt het zielenleven van de ander te doorgronden. Je kent immers de cultuur niet. Ook weet je niet welke eisen er aan jou als partner worden gesteld, welke rol familie in dat land speelt of hoe mensen er met geld omgaan. Het is in elk geval niet verstandig halsoverkop naar de woestijn te emigreren en er na een half jaar achter te komen dat de relatie anders uitpakt dan verwacht. Zolang er geen kinderen in het spel zijn, is het wel een goede leerschool. En soms is de relatie wel een succes.”
“Het is verstandig om een relatie aan te gaan met iemand van wie je blij wordt, met wie je graag bent. Maar als dat iemand is uit een ander land, zijn er wel praktische obstakels.
“Een Nederlander die een partner van buiten de EU wil laten overkomen, moet een arbeidscontract hebben dat nog een jaar geldig is, en minstens het minimumloon verdienen. Mensen brengen soms grote offers: ze geven bijvoorbeeld hun studie op, of moeten twee banen nemen. De buitenlandse partner moet documenten meebrengen, zoals een uittreksel uit het geboorteregister. In sommige landen is dat niet goed bijgehouden. Ook moet hij of zij een inburgeringsexamen doen in het land van herkomst.Vaak kan dat alleen op een ambassade in een grote stad en kost dat veel geld. Voor een arme of analfabete partner zijn die voorwaarden natuurlijk een probleem.
“Doordat de buitenlandse partner na aankomst in Nederland niet meteen mag werken, ontstaat een ongelijkwaardige situatie. De Nederlander heeft het huis, geld, een netwerk, familie en kent de taal. De buitenlandse wederhelft heeft nog niets. Die moet wennen, zal familie en vrienden missen en heeft problemen met het vinden van werk. Het werk dat zij krijgen is bovendien vaak onder hun niveau; iemand was misschien wel dokter of leraar in Ethiopië, vaak gelden de diploma’s hier niet. Of liefde dát allemaal overwint, is nog maar de vraag.
“Of er ook culturele problemen ontstaan, hangt af van tradities waaruit mensen stammen en hoe ze die koesteren. Het kan goed zijn dat twee academici uit Marokko en Nederland meer gemeen hebben dan een Nederlandse loodgieter en dokter, puur vanwege de interesses en waarden die ze delen.”
“In een relatie is het belangrijk het gevoel te hebben dat de ander respect heeft voor je overtuiging. Zo brengt wie het geloof van de partner aanneemt een groot offer en loopt diegene bovendien het risico in een ondergeschikte positie te belanden. Het is daarom goed om respect voor elkaars cultuur te tonen en het brengen van eventuele offers eerlijk te verdelen.
“Ironisch genoeg kan een ‘onmogelijke’ liefde maken dat iemand des te verliefder wordt, zeker als de omgeving de relatie niet accepteert. Dit zogeheten Romeo-en-Julia-effect kan in het begin van een relatie positief uitpakken. Je krijgt daardoor extra vechtlust om verder te gaan met elkaar. Maar als de relatie langer duurt en je vooral ruzie maakt of je niet gerespecteerd voelt, kan de liefde minder worden.
“Een interculturele relatie kent vaak een grilliger verloop. Het is spannend als iemand anders is, en er veel te ontdekken valt: een nieuw land, andere gewoonten, een andere taal. Dat is een verrijking, ook als het mis zou gaan.
“Elke relatie heeft momenten van onbegrip en conflict. Misschien zijn partners uit verschillende culturen het gewend om het vaker oneens te zijn met elkaar en om te vechten voor hun relatie, waardoor ze er juist sterker uit komen, terwijl mensen die erg op elkaar lijken misschien meteen denken dat een klein conflict iets ergs is.
“Maar je moet stoppen met de relatie als je onredelijke offers moet brengen, bijvoorbeeld als je partner éist dat je joods wordt, naar Kenia emigreert of een hoofddoek draagt. Chantage en geweld zijn nooit te rechtvaardigen.”
