Een onverzettelijk leider

Onlangs lekte uit dat Nicolas Sarkozy het helemaal had gehad met Benjamin Netanyahu. De Franse president noemde de Israëlische premier tegenover Barack Obama ‘een leugenaar’, waarop de Amerikaanse president verzuchtte dat hij elke dag met hem te maken had. Ook bondskanselier Angela Merkel schijnt Bibi onmogelijk te vinden. Op zijn beurt verweet Netanyahu in een rede voor de Knesset het Westen een ‘naïeve’ kijk te hebben op de opstanden in de Arabische wereld. Hij haalde fel uit naar al diegenen die om het aftreden van Hosni Mubarak riepen en hém verweten aan de verkeerde kant van de geschiedenis te staan. En zie nu al die doden in Egypte.

De verwijten dat Netanyahu zich nooit aan afspraken houdt en onbetrouwbaar is, zijn niet nieuw. Sinds jaar en dag geldt hij als de voornaamste boosdoener die het vredesproces met de Palestijnen traineert door op bezet gebied joodse nederzettingen uit te breiden en elke impasse aan te grijpen om voor voldongen feiten te zorgen. Of hij daarmee ook ‘een leugenaar’ is, valt nog te bezien, want binnen de context van het Midden-Oosten valt de onverzettelijkheid op waarmee de Likud-leider aan zijn standpunten vasthoudt en zijn tegenstanders tot vertwijfeling brengt. Daarin zou je hem consistent kunnen noemen, en het is onwaarschijnlijk dat Netanyahu ooit concessies zal doen die hij in het nadeel van de veiligheid van Israël acht.

De joodse staat staat er volgens hem alleen voor, en dat leidt er soms ook toe dat hij de westerse bondgenoten het bloed onder de nagels vandaan haalt. Het is de vraag of dat in het belang van Israël is, maar de ervaring leert dat de Israëliërs als het op hun veiligheid aankomt zich door niemand laten beleren. Daarbij komt dat huizen bouwen en land ontginnen van een andere morele orde is dan raketten afschieten en zelfmoordcommando’s op pad sturen. Het is de nederlagenstrategie van de Palestijnen die het conflict zo uitzichtloos maakt.

Dat neemt niet weg dat Israël niet geholpen is met een regeringsleider die er internationaal zo slecht op staat. Dat geldt nog meer nu in buurland Syrië het regime van Bashar al-Assad met de rug tegen de muur staat en net als Moammar Kadhafi niet genegen lijkt zich zonder slag of stoot over te geven. Bedenk ook dat Syrië wordt gesteund door Iran, dat aan kernwapens werkt en in Libanon nog een paar onaangename cliënten achter de hand houdt die raketten kunnen afvuren. Vroeger kon Israël nog rekenen op regionale bondgenoten als Turkije en Egypte, maar de Turkse regering vond het vorig jaar nodig om zich als grote vriend van de Palestijnen op te werpen, en het Egyptische leger keek al eens toe toen de Israëlische ambassade in Caïro voor bestorming door een woedende menigte moest vrezen. Tegelijk zullen de westerse landen liever niet hun kleine beetje krediet bij de Arabische massa’s willen verspelen door pal achter Israël te gaan staan. Het laat zien hoe eenzaam Israël is en versterkt het ‘gelijk’ van Likud, althans in eigen land.

Ik denk dat het Westen zichzelf bedriegt door Netanyahu als leugenaar te zien en voor het grootste obstakel voor vrede in het Midden-Oosten te houden. Maar het zieken en zuigen waarin Likud uitblinkt, en de vernederingen waaraan de Palestijnen zijn blootgesteld, maken het makkelijk aan dat beeld vast te houden. Binnen het paranoïde Midden-Oosten is dat moeilijk te vermijden. Dat ligt anders in West-Europa, waar we zo’n Likudachtige wijze van politiek bedrijven, tevens erfenis van de pogroms uit Oost-Europa, (nog) niet kennen. Maar wie het gesar van Geert Wilders ziet, nu weer met zijn voorstel om af te zien van de viering van vier eeuwen betrekkingen tussen Nederland en Turkije omdat er volgens de PVV met zo’n islamitische regering niks te vieren valt, krijgt een nare Likud-smaak in de mond. Ook het gezwaai van Martin Bosma met de Israëlische vlag komt me misplaatst voor. Het vergiftigt het politiek klimaat in Nederland, zet de verhouding met de Turken onnodig op scherp, en maakt het beeld van Israël er niet beter op.