‘Vastgoedcrisis juist veel erger dan ze zeggen’
De Nederlandse Bank voorspelt een derde financiële crisis: de vastgoedcrisis. Dat zegt directeur toezicht Jan Sijbrand vandaag in een interview met het Financieele Dagblad. ‘Waarschuwing voor vastgoedcrisis onzin’, kopte het Parool vervolgens. Norbert ter Mors, directeur van RentReview: “In werkelijkheid is het nog veel erger dan DNB zegt.”
“Ken je de uitdrukking: onder water staan? Inmiddels staat Nederland onder water. Sommigen zeggen tot de lippen, volgens mij is de kruin ook al onder water,” zo stelt Ter Mors het voor. Zijn bedrijf Rentreview onderhandelt voor huurders van vastgoed.
In januari vorig jaar publiceerde Ter Mors in HP/De Tijd over dit probleem, Bouwen voor leegstand: “De crisis op de vastgoedmarkt is nauw verweven met die op de financiële markten. Beide markten waren ervan overtuigd dat ze eindeloos geld konden verdienen met geld. Uiteindelijk maakte een bikkelharde buiklanding een einde aan die illusie.”
“Iedereen probeert het spel te downplayen,” zegt hij nu. “Te doen alsof er niks aan de hand is. Zelfs De Nederlandse Bank omschrijft het heel mild. Het is logisch dat het gebagatelliseerd wordt: de belangen zijn zo groot. Beleggers hebben ermee te maken, pensioenfondsen zitten er in. Als je over tientallen of honderden miljarden praat is een procentje wel belangrijk.”
Wat gebeurt er dan op dit moment?
“Er gebeurt niks. Er wordt niets verkocht, en wat er wordt verkocht ligt meestal ver onder de getaxeerde waarde. Vanuit mijn eigen praktijk zie ik dat steeds meer huurders te maken krijgen met verhuurders die failliet gaan. Veel verhuurders zitten echt in de problemen. Wat er dan gebeurt: er wordt bezuinigd op onderhoud. Liften worden niet meer gerepareerd enzo. Ik noem het ‘zombie vastgoed’: het is veel minder waard dan waarvoor het ooit is gefinancierd. Het vastgoed wordt kunstmatig in leven gehouden terwijl het eigenlijk failliet is. Zolang een bedrijf de huur kan blijven betalen, lijkt het alsof er niets aan de hand is. In werkelijk ontstaan er enorme schulden. Er zijn ook geen reserves meer.”
En nu?
“De meeste eigenaren hebben hun gebouw voor 60, 70 of zelfs 80 procent gefinancierd via de bank. Leegstaande gebouwen die voor negen miljoen zijn gekocht, zijn nu misschien nog maar vier miljoen waard. De belegger is zijn geld kwijt. De financiërende banken worden uiteindelijk meegetrokken in de ellende. In Ierland zijn de vastgoedprijzen met 40 tot 60 procent gedaald: daar zijn nu banken door gevallen. We gaan hier dezelfde kant op. Waar we tegenaan lopen is de simpele vraag: wat is het nu nog waard? Ik en anderen met mij roepen dit al jaren. Nederland staat tot zijn kruin onder water.”
