Spring naar de content

Ziek van de wekkerradio: kan dat?

Wat doe je met mensen die zeggen ziek te worden van hun wekker, van elektrische dekens of van mobiele telefoons? Elektrogevoeligheid moet je serieus nemen, zeggen onderzoekers. Maar eigenlijk weten ze dat het niet kán bestaan.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Mark Traa

Het mag misschien wat bizar klinken, maar het internet is vergeven van mensen die beweren dat ze ziek worden door de elektromagnetische velden die apparaten uitzenden. Het heet elektrogevoeligheid, elektrohypersensitiviteit, elektro-allergie, elektrostress: allemaal termen die een nogal vage lading dekken. De klachten die elektrogevoeligen toeschrijven aan de nabijheid van apparaten zijn behoorlijk a-specifiek, zoals dat heet: hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid, slapeloosheid. Het zijn symptomen die ook andere oorzaken kunnen hebben.

Maar kom daarmee niet aan bij de elektrogevoelige: hij is niet van zijn geloof af te brengen. Iedereen die erop wijst dat alle serieuze onderzoeken tot dusver geen enkel oorzakelijk verband aantoonden tussen de klachten en de elektromagnetische velden en dat er zelfs geen wetenschapper van enige standing is die zou kunnen uitleggen hoe dat er überhaupt zou kúnnen zijn, krijgt de wind van voren. Elektrogevoeligen willen serieus genomen worden, want hun klachten bestaan echt. Inmiddels is er al een hele handel omheen ontstaan.

Wetenschap
Deze week verscheen een ‘kennisbericht’ van het Kennisplatform Elektromagnetische Velden, waarin zich het RIVM, KEMA, TNO, de GGD’s, het Telecombureau, onderzoeksfinancier ZonMW en de Gezondheidsraad hebben verenigd – kortom, zo ongeveer de hele wetenschappelijke wereld die bij het verschijnsel is betrokken. Zij zeggen onder meer dat huisartsen de elektrogevoeligheid toch serieus moeten nemen, ondanks het ontbreken van enig bewijs dat het bestaat. ‘Het valt niet uit te sluiten dat sommige (kleine) groepen mensen daadwerkelijk last van elektromagnetische velden ondervinden’, zo schrijven de instanties. En: ‘Wetenschappelijk onderzoek geeft wel enige aanwijzingen dat bij een deel van de elektrogevoeligen gezondheidsklachten kunnen worden toegeschreven aan de veronderstelde blootstelling.’ Het kennisplatform gaat zelf(s) tips geven over hoe iemand zijn blootstelling aan elektromagnetische velden kan verminderen. So far for evidenced based medicine.

Angst
Daarmee hoefde je een paar jaar geleden nog niet aan te komen: elektrogevoeligen werden door de wetenschap zonder pardon in de psychische hoek geduwd, iets dat als beledigend werd ervaren. Er was volgens onderzoekers ongetwijfeld sprake van een attributie-effect: mensen hebben gezondheidsklachten en zoeken dan zelf naar mogelijke oorzaken, zoals een verandering in hun omgeving. Door alle commotie over bijvoorbeeld de bouw van zendmasten is de link dan snel gelegd. Mensen wijzen elkaar op verklaringen, en als er veel publiciteit is over iets engs als elektromagnetische velden (ten onrechte verward met straling, nóg enger) dan vallen ineens alle puzzelstukjes op hun plaats. Althans, zo lijkt het.

Dat attributie-effect bestaat zeker en is absoluut een oorzaak van de opmars van de elektrogevoeligen. En er is ook nog het nocebo-effect: negatieve verwachtingen leiden tot angst, en angst leidt weer tot klachten. Mensen worden ziek van de zorgen, en niet van datgene wat in hun ogen de zorgen veroorzaakt. In beide gevallen is er werk aan de winkel voor de psycholoog, hoezeer de elektrogevoeligen dat ook als een miskenning zien. Dat de onderzoekers van het Kennisplatform de deur naar een fysieke verklaring van de klachten op een kier laten staan is een onnodige knieval voor de luidruchtige lobby van de patiënten. Mensen met klachten moeten serieus worden genomen en verdienen een goede behandeling. Maar ze hebben recht op een duidelijk antwoord, gebaseerd op de meest actuele medische inzichten. En die luiden dat je niet ziek kunt worden van je wekkerradio.