Nieuwe WFH-biograaf neemt te veel hooi op zijn vork
Oorlogsmythen, het boek van Ewoud Kieft over Willem Frederik Hermans en de Tweede Wereldoorlog, begint veelbelovend. Kieft plaatst Hermans’ gebrek aan engagement tijdens die oorlogsjaren in een helder kader. De auteur is goed geïnformeerd, en hij geeft er blijk van enig onderzoek te hebben gedaan.
Weliswaar had ik in de WFH-Verzamelkrant al eens gelezen over de relatie tussen Hermans en de verzetsman Henk Jongman, maar Kieft komt toch met een aantal nieuwe feiten. (Erg vervelend trouwens dat dit boek geen register heeft.) Jongman was niet alleen Hermans’ buurman in de Eerste Helmersstraat, hij was ook een jeugdvriend. In zijn latere leven is Hermans vermoedelijk niet meer zo openhartig geweest als tegenover Jongman.
Maar naarmate Kieft vordert in zijn betoog, wordt het steeds duidelijker dat hij te veel hooi op zijn vork heeft genomen. Kieft wil een heleboel dingen tegelijk, maar misschien wilde het meest van alles een boek schrijven van tenminste 275 pagina’s.
Wat heeft Ewoud Kieft allemaal gewild?
1. Hij wilde mythes over de Tweede Wereldoorlog doorprikken.
2. Hij wilde zich uitspreken over de goed-fout-grijs-discussie.
3. Hij wilde een boek schrijven over Hermans en diens wereldbeeld.
4. Hij wilde een boek schrijven over Hermans en de Tweede Wereldoorlog.
5. Hij wilde een boek schrijven over zijn eigen opa Kieft en over wat zijn eigen opa in de oorlog heeft meegemaakt.
6. Hij wilde een boek schrijven over hoe Hermans na de Tweede Wereldoorlog de oorlog heeft verwerkt in romans, toneelstukken en essays.
7. Hij wilde via Hermans polemiseren over de PVV en haar ideoloog Martin Bosma.
En dan ben ik vast nog het een en ander vergeten. Ik wil niet zeggen dat dit zeven verschillende boeken zijn, maar twee of drie zie ik er wel in. Helaas zit het nu allemaal op elkaar gepropt, zodat je als lezer na een tijdje het overzicht verliest. Het boek van Ewoud Kieft is een oude, met spullen volgeladen Mercedes, waarin de bestuurder op weg is naar zijn geboorteland Turkije.
Daarbij is het opmerkelijk hoe mild Kieft is voor Hermans, zijn onderzoeksobject en zijn object van bewondering. Ook bij Kieft komt aan de orde dat Hermans zich heeft aangemeld bij de Kultuurkamer. Hij volgt daarbij de verklaring die de beoogd biograaf Willem Otterspeer heeft gegeven, en weet op dit punt eigenlijk niets nieuws naar voren te brengen. Dat brengt mij op het vermoeden dat Kieft bij het schrijven van dit boek op eieren heeft gelopen. Binnen afzienbare tijd moet Otterspeer toch met zijn biografie komen, en voor je het weet staan daar allemaal correcties in en zijn er belangrijke omissies opgevuld die jij over het hoofd hebt gezien. Het is moedig dat Kieft zijn boek toch heeft geschreven, maar het is ook gevaarlijk. Aan de andere kant is Oorlogsmythen bij de Bezige Bij uitgekomen, de uitgever van het oeuvre van Hermans. Het is niet helemaal onwaarschijnlijk dat de vereniging van Hermans-kenners het boek van Kieft heeft goedgekeurd.
Een beetje raar blijft het daarom dat Kieft in het begin van zijn boek steeds spreekt over ‘Wim’, alsof hij Willem Frederik Hermans goed heeft gekend en bij hem thuis over de vloer kwam.
Enfin, er is weer een nieuw boek bij over Hermans. Dat houdt de dode schrijver (1921-1995) levend. Eerder deze week las ik in de Volkskrant dat volgens berekeningen van de computer de specifieke schrijfstijl van een auteur 27 jaar meegaat. Nog tien jaar te gaan. Laten we hopen dat de biografie voor die tijd klaar is.
Oorlogsmythen, Willem Frederik Hermans en de Tweede Wereldoorlog door Ewoud Kieft. Uitgever: Bezige Bij
