Sarrazin zet eurodebat in Duitsland op scherp
Opnieuw legt ex-Bundesbank-bestuurder Thilo Sarrazin zijn vinger op een zere plek. Duitsland blijft maar miljarden in het euro-project pompen, verzucht hij in zijn nieuwste boek Europa braucht den euro nicht. Maar waarom eigenlijk? Antwoord volgens hem: het Duitse schuldcomplex over de Tweede Wereldoorlog. Dat schuldcomplex vertroebelt de broodnodige nuchtere blik, aldus Sarrazin. Gevolg: twee jaar na de ophef over zijn immigratie-bestseller Deutschland schafft sich ab sabelt het Duitse establishment Sarrazin opnieuw neer als provocateur en handelaar in angst.
Toch heeft hij gewoon gelijk, zegt een onverdachte bron tegen HP/De Tijd. Die bron is de Münchener hoogleraar politicologie Werner Weidenfeld, voormalig adviseur van ex-bondskanselier Helmut Kohl.
Zware erfenis
Inderdaad is volgens Weidenfeld – hij nam in 1992 deel aan het informele gedeelte van de onderhandelingen over het Verdrag van Maastricht – de Duitse samenleving anno 2012 nog altijd doordesemd van schuldbesef over de twee gruwelijke wereldoorlogen. Dat maakt dat geen enkele relevante politieke partij zich eurosceptisch durft op te stellen, stelt hij. Dat wordt in Duitsland namelijk onmiddellijk als nationaal-socialistisch aangemerkt.
“In het kader van empirisch onderzoek is de Duitsers enkele jaren geleden gevraagd: wat is de de meest ingrijpende gebeurtenis in de Duitse geschiedenis geweest? Ongeveer negentig procent noemde onmiddellijk de Tweede Wereldoorlog. Dus is ‘Europa’ nooit een verkiezingsitem geweest. De sociaal-democratische SPD (waar ook Sarrazin lid van is – BG) probeerde het ooit rond verkiezingen in Baden-Würtemberg, maar na een paar weken stopte de partij er al mee. Want zo kun je in Duitsland geen verkiezingen winnen.”
Weidenfeld citeert de eerste West-Duitse bondskanselier Konrad Adenauer: “Europese integratie beschermt de Duitsers tegen de gevaren van hun politieke cultuur.” Van die woorden was hij als student diep onder de indruk, blikt Weidenfeld terug. “Wat die gevaren zijn? Anti-westers en anti-democratisch denken.”
Uit verantwoordelijkheidsbesef zal Merkel, die hij persoonlijk kent, de euro hoe dan ook redden, voorspelt Weidenfeld. De huidige turbulentie is volgens hem tijdelijk. “Het hoort allemaal bij het onvermijdelijke ingrijpende hervormingsproces in landen als Griekenland.”
Maar volgens Sarrazin hóeft de euro helemaal niet gered te worden, en al helemaal niet tegen elke prijs. Zijn tegenstanders kunnen hem als handelaar in angst wegzetten, een nitwit is Sarrazin als oud-bestuurder van de Duitse centrale bank zeker niet.
De vraag is of het met zijn nieuwste boek net zo zal gaan als met Deutschland schafft sich ab. Enkele maanden na de verschijning, toen de heftigste rookwolken waren opgetrokken, begonnen steeds meer hooggeplaatste Duitsers Sarrazin (voorzichtig) gelijk, te geven. Onder hen oud-bondskanselier Helmut Schmidt.
Voor Nederland is het eurodebat in Duitsland uitermate relevant. Hoogleraar corporate governance Paul Frentrop betoogde in het meinummer van het maandblad van HP/De Tijd dat Nederland zo snel mogelijk zou moeten stoppen met de euro. Maar dat kan alleen als de Duitsers dat ook doen, zei hij.
Kortom: als in Duitsland het taboe op het ontmantelen van de eurozone wordt geslecht, zou dat ook in Nederland kunnen gebeuren.
