Spring naar de content

Goed plan: gratis exact studeren

Het plan dat PvdA-kamerlid Ronald Plasterk in Buitenhof lanceerde om bètastudenten vrij te stellen van collegegeld heeft opvallend weinig weerklank gevonden.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Beatrijs Ritsema

Ik las alleen maar negatieve reacties op bijvoorbeeld de opiniepagina van de Volkskrant en verder op internet. Het idee van Plasterk komt voort uit zorg over het geringe aantal studenten dat kiest voor de exacte of technische richting. Dat zijn er nu twee op de tien, terwijl vier op de tien maatschappelijk wenselijk zou zijn. Volgens Plasterk is er geen behoefte aan nog meer mensen die zich in de communicatiekunde specialiseren en zou het land gebaat zijn bij meer technici en meer exact geschoolden, want die worden op dit moment op grote schaal geïmporteerd uit het buitenland.

De kritiek hierop was voorspelbaar: vrijstelling van collegegeld trekt het verkeerde soort studenten aan die niet in hun studie, maar alleen in het gratis aspect zijn geïnteresseerd. Het zal geen zoden aan de dijk zetten, want intrinsieke motivatie laat zich niet door geld beïnvloeden. Zo men al toehapt, zal dit wegens onvermogen juist tot verhoogde studieuitval leiden. Als er te weinig jongeren exact kiezen, deinzen ze naar alle waarschijnlijkheid terug voor de moeilijkheid ervan, wat zou betekenen dat het wiskundeonderwijs op de middelbare school verbeterd moet worden, zodat meer kinderen ervaren dat techniek en bèta ‘leuk’ kunnen zijn.

Onderliggende toon van de kritiek is dat het op een of andere manier verkeerd is om je als overheid te willen bemoeien met de individuele vrijheid om een studie te kiezen. Hier en daar viel zelfs de term ‘stalinistisch’, ‘geplande markteconomie’ en ‘Noord-Korea’ . Maar Plasterk wil helemaal niemand dwingen om iets te studeren, waar hij/zij geen zin in heeft. Er is conceptueel gezien een groot verschil tussen de zweep als machtsmiddel en een pot met honing. Het enige waar het plan in voorziet is een vorm van overheidswaardering voor een studiekeuze die de maatschappij toevallig goed uitkomt. En geld werkt dan natuurlijk beter dan een complimentje of een lintje.

Op een ander onderwijsfront is inmiddels besloten dat er komend jaar 1398 studenten minder zullen worden toegelaten tot diverse opleidingen in de beeldende kunsten, conservatoria en podiumkunsten. Hierover hoor je nauwelijks protesten, terwijl deze maatregelen veel dieper ingrijpen in de individuele keuzevrijheid van studenten dan het gratis maken van bètastudies. De maatschappij heeft weinig behoefte aan nog meer kunstenaars en wél aan technici en exact geschoolden. Waarom zou de overheid geen hefbomen mogen inzetten om het ene minder en het ander meer aantrekkelijk te maken?

De kans dat zij die de poort van uiteenlopende kunstopleidingen gesloten vinden zich dan maar in arren moede aanmelden voor gratis weg- en waterbouwkunde lijkt verwaarloosbaar. Daarvoor zijn motivaties voor studierichtingen niet fluïde genoeg. Niemand zal zich inschrijven voor iets wat hem tegenstaat. Maar technologie is nog steeds de ruggengraat van de maatschappij. Alle vooruitgang, ook op het gebied van zogeheten duurzaamheid en alternatieve energie, komt uit de technologische hoek en niet van de sociale of alfawetenschappen en ook niet van bedrijfskunde of Europese studies.

Dat zo weinig studenten, ondanks de enthousiaste propaganda van wetenschapspopularisator Robbert Dijkgraaf, hier affiniteit mee vertonen is spijtig, en het getuigt in dit licht van verstandig beleid om de weinigen die wel gemotiveerd zijn voor moeilijke stuff een maatschappelijk opstootje te geven. Geld dus. Prima plan van Plasterk.