Heus, dat Europa gaat Diederik Samsom nog redden
Stel, het is 1994, 1998, 2002, 2003, 2006 of zelfs 2010. Je bent erg bevlogen over Europa. Of je bent er stiekem erg tegen. Kleine kans dat je tevreden was over het debat rond de verkiezingen in die jaren. Europa was op z’n zachtst gezegd geen populair onderwerp. Buitenlandspecialisten moesten bedelen om iets over Europa in het verkiezingsprogramma van hun partij te krijgen.
Debatten gingen nooit over Europa, of hooguit in een halve bijzin. De discussie over Europa bevond zich in schemerige achterafzaaltjes, tussen eurofielen (en een enkele euroscepticus). Af en toe werd er een statement gemaakt voor meer of minder bijdrage aan Europa (maar niemand snapte dat, of interesseerde zich er echt voor). Halfhartig werd het lidmaatschap van Turkije aan de orde gesteld. Kortom: Europa leefde niet.
Hoe anders is dat anno 2012. De campagne is voorlopig Europa voor en Europa na. Maar of de mensen die vroeger klaagden over een tekort aan aandacht voor Europa er nu zo blij mee zijn is een tweede.
Ere wie ere toekomt: het was Geert Wilders die Europa dit jaar met een klap op de agenda zette. Was eerst de islamisering Wilders grote aanvalspunt, vanaf de val van het kabinet was Europa en de ‘door Europa opgelegde norm van 3%’ Wilders grote staatsvijand nummer 1. In Wilders eerste verkiezingsspot voor de verkiezingen van 2012 laat Wilders niets aan duidelijkheid over: ‘laat u niets wijsmaken’ zegt hij, ‘deze verkiezingen gaan maar over één ding: de Europese Unie’ vol bombast.
De tragiek van deze verkiezingen is echter dat Wilders niet meer degene is waar alles om draait. Zijn partij lijkt voorlopig niet electoraal te profiteren van het door hem geagendeerde thema.
Roemer neemt thema Europa over van Wilders
De nieuwe pion in het politieke spel is Emile Roemer die het thema Europa met succes van Wilders overnam. Iets fatsoenlijker dan Wilders, maar bijna net zo eurosceptisch lijkt Roemer een beter alternatief te vormen voor de kiezer die Europa beu is. En met een welhaast Wilderiaanse uitspraak dat onder zijn bewind Nederland ‘over my dead body’ geen Europese boete zal betalen, kan de eurosceptische kiezer veilig bij de fatsoenlijke Roemer terecht. Het (ok, strategisch niet slimme) iets afstand nemen van die afspraak later in de week doet daar niets aan af.
Er is nog een andere partij die kan profiteren van de hernieuwde interesse in Europa. D66 voerde al eerder campagne met Europa Ja D66. De anti-Europa campagne van de SP en de PVV zou een ideale opstap moeten zijn om de pro Europa stemmers naar D66 toe te halen. Toch blijkt daar niets van in de polls. Of zoals 3FM-journalist Willem van Zeeland afgelopen weekend schreef over het optreden van Alexander Pechtold op Lowlands: ‘Pechtold begint met een verhaal over persoonlijke inspiratie, maar eindigt toch vrij technocratisch en slaagt er niet in een vraag over het democratisch tekort van Europa bevredigend te beantwoorden.’ De verkiezingen van 2012, die zo kansrijk kunnen zijn voor D66, kunnen weer op een drama uitlopen als ze niet overtuigender en consequent de Europese agenda voorop durven te zetten. Andere partijen weten nog niet goed hoe ze met Europa moeten omgaan. Henk Kamp deed een halfslachtige poging tot euroscepticisme in de uitzending van Knevel en van den Brink vorige week. ‘Europa blijf van onze pensioenen af’ was zijn boodschap. Hij bekritiseerde in de uitzending beleid dat door z’n eigen partij was geïnitieerd in Europa. De PVV-achtige toon leidde niet tot erg enthousiaste reacties.
Comeback Samsom in de grote debatten?
Misschien was Diederik Samsom’s boodschap afgelopen weekeinde op Lowlands nog wel het slimst. Voor Europa, maar tegen de verstikkende drie procent norm. Het leverde hem een pluim van de immer kritische Kustaw Bessems op. Samsom is volgens Bessems ‘de politicus die het minst doet of wij achterlijk zijn’. Misschien heeft Samsom geluisterd naar het advies van politiek strateeg Hans Anker die stelt dat Samsom, als het gaat om de echt belangrijke zaken, (zoals Europa) nog in de strijd kan komen. Volgens Anker heeft Samsom de kans de verkiezingen opnieuw te framen in de komende debatten: “In het weekeinde is er een heus premierdebat op RTL met Rutte, Roemer, Wilders en Samsom. David tegen drie Goliaths. Kortom: een ideale setting voor Samsom om met scherp te schieten. Dat wordt mooie televisie.” Ik ben het hartgrondig met hem eens. Zondagavond. RTL4. 20.30 uur. Wilders, Roemer, Rutte en Samsom. Het is erop of eronder voor alle vier. Ik ben zeer benieuwd.
