Spring naar de content

Overleef ik Ab Klink?

In Nieuwegein breekt 29 augustus a.s. Het Grote Zorgdebat los. Dan debatteren liefst 1100 betrokkenen en woordvoerders van negen politieke partijen over de vraag of en hoe de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg op peil kan blijven met meer patiënten en minder geld.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Matt Dings

Ongetwijfeld komt dan het recente rapport van Ab Klink weer aan de orde. Voor het bureau Booz & Co stelden hij en enkele medeauteurs onlangs vast, dat de zorg kan verbeteren én miljarden kan besparen door overbodige en ondoelmatige handelingen te schrappen. PvdA, CDA, VVD en ChristenUnie toonden zich ingenomen met het rapport. De Volkskrant, die 10 augustus met het onderzoek opende, concludeerde vlot: ‘Hoeveel geld is de afgelopen jaren besteed aan, naar nu blijkt, zinloze ingrepen?”

Overbodig, ondoelmatig, zinloze miljarden: nou nou. Maar nu de feiten.

Overdaad schaadt?
Klink c.s. zeggen dat allerlei medische ingrepen ‘veel te vaak ten onrechte zijn en worden uitgevoerd’. Als voorbeelden noemen ze het verwijderen van baarmoeders en keelamandelen en operaties bij vroege prostaatkanker. Overdaad schaadt; vaak is het beter behoedzaam af te wachten, en zodoende flink te bezuinigen. Van één van die onderwerpen weet ik helaas iets meer – het rapport presenteert hier ergerlijke onzin.

Met  een robot wordt de tumor in de prostaat zo weggesneden dat de schade aan omliggend weefsel minimaal is.

Het idee van overbodige prostaatoperaties stoelt op een langlopende Amerikaanse studie die geopereerde prostaatkankerpatiënten vergeleek met mannen bij wie de specialist waakzaam toezag op het beloop van de ziekte en zonodig ingreep met medicamenten. De sterftecijfers na tien jaar waren vergelijkbaar, zodat de operaties (met risico’s als incontinentie en impotentie) achteraf onnodig en onwenselijk leken.

Het bedoelde onderzoek, Pivot genaamd, bestreek echter slechts 731 respondenten: veel te weinig om er verstrekkende conclusies aan te kunnen verbinden. Het beeld werd bovendien vertekend door de leeftijd van de ondervraagden: 90 procent was boven de zestig. Het gevaar van prostaatkanker neemt af naarmate de gediagnosticeerde patiënt ouder is, zodat de studie vooral aantoonde dat mensen met een weinig gevaarlijke prostaatkanker het ook zonder operatie meestal wel redden.

Die slotsom is niet al te onthutsend. Als na onderzoek onder duizenden relatief jonge mannen met vroege (nog niet uitgezaaide) prostaatkanker de ondoelmatigheid van operaties was komen vast te staan, dán had Pivot opzien gebaard. Maar zulk nieuws komt er nooit, want kankercellen groeien bij jonge mensen nu eenmaal sneller dan bij ouderen. Nu valt uit Pivot eigenlijk alleen te concluderen dat arts en patiënt goed moeten nagaan of een operatie de juiste behandeling is. Zo ongeveer protocol in Nederland.

Selectief shoppen
Klink heeft ook maar selectief geshopt in de onderzoekswinkel. Hij verdiepte zich niet in een Zwitsers-Italiaans onderzoek onder 1740 mannen met als conclusie dat mannen met prostaatkanker meer kans hebben deze te overleven als het aangetaste orgaan wordt verwijderd. Zo geeft een recent Scandinavisch onderzoek aan dat vroegtijdig opereren kosteneffectiever is dan waakzaam wachten. Volgens andere statistieken biedt tijdige prostaatverwijdering 90 procent kans op een vijftienjaarsoverleving, méér dan andere behandelingen. Maar Klink heeft die feiten niet nodig om retorisch te concluderen: ‘Moeten we bij prostaatkanker altijd maar opereren?’

In Nederland krijgen jaarlijks 10.000 mannen te horen dat zij prostaatkanker hebben en overlijden er jaarlijks 2500 aan de gevolgen ervan. Geen getallen die noden tot riskante acties, zeker niet voor een oud-minister van volksgezondheid. Maar die gooit even een boel prostaatoperaties weg en denkt hink-stap-sprong miljarden te bezuinigen.

De overlevers weten in elk geval dat ze hun gezondheid niet aan Ab Klink te danken hebben.

Blue Ribbon vraagt aandacht voor prostaatkanker bij het grote publiek, de media en de politiek. Deze tegenhanger van Pink Ribbon, die zich op borstkanker richt, hoopt door meer publiciteit te bereiken dat gezonde mannen zich bewuster worden van het risico op prostaatkanker. Ook Dennis van der Geest draagt het blauwe bandje.