Samsom gaat het Roemer nog moeilijk maken
Lang koerste de campagne van 2012 aan op een tweestrijd tussen Mark Rutte en Emile Roemer, gesteund door de ontwikkelingen in de peilingen én geluiden uit zowel het VVD als SP kamp. Zo’n tweestrijd zou leiden tot strategisch stemgedrag aan zowel linker als rechterzijde ten bate van de liberalen en socialisten, aldus diverse strategen (waaronder ondergetekende). Maar in het RTL ‘premierdebat’ van zondag 26 augustus jongstleden, werd de verwachting van deze tweestrijd allesbehalve waargemaakt.
Mark Rutte begon nog zo kordaat op het VVD verkiezingscongres, met een frontale aanval op de rampspoed die de ‘socialisten’ over het land zouden uitstorten zodra zij aan de macht zouden komen. Maar tijdens het RTL debat hield Rutte zich weer behoorlijk in. Hij heeft volgens mij het woord ‘socialist’ geen enkele keer genoemd, en richtte ook niet al zijn pijlen op Roemer om daarmee de tweestrijd te bevorderen.
Rutte maakt gehakt van Roemer
Roemer was tijdens het debat ronduit slecht. Hij leek het tempo niet bij te kunnen houden, was inhoudelijk zwak, en werd naarmate het debat vorderde steeds onzekerder. De paar keren dat hij Rutte probeerde aan te vallen, maakte de premier gedecideerd gehakt van hem. Die ontwikkeling gaf de twee uitdagers – Samsom en Wilders – een uitgelezen kans om zich binnen de tweestrijd te vechten. Een kans die alleen Samsom met beide handen aangreep.
Wilders leek besloten te hebben zich defensief op te stellen, en zich te richten op het behoud van zijn slinkende achterban. Dat deed hij op zich uitstekend, met standaard teksten die er bij de PVV achterban ingaan als gesneden koek: nee tegen Europa, nee tegen de euro, en nee tegen de Islam. Maar naast het behoud van zijn achterban zal hij er niet veel stemmen mee gewonnen hebben.
Samsom pakt het momentum
Diederik Samsom daarentegen maakte volledig gebruik van de ruimte die Rutte en Roemer lieten liggen. Hij was inhoudelijk sterk, boodschapvast, zelfverzekerd en rustig. Door zijn optreden werd hij door het RTL kijkerspanel uitgeroepen tot de grote winnaar van het debat. Daarmee heeft de PvdA een even onmisbaar als ongrijpbaar campagne-element in handen gekregen: momentum.
Momentum in politieke campagnes is het unieke gevoel dat een politieke partij of kandidaat een stijgende lijn te pakken heeft. Het is moeilijk meetbaar, behalve in de kanteling van beeldvorming en het plotseling toenemen van (media)aandacht in positieve zin. Zoals Frits Wester het onlangs formuleerde in Trouw: “een goed optreden geeft een politicus een boost”, zoals Wouter Bos overkwam toen hij werd uitgeroepen tot winnaar van het RTL-verkiezingsdebat 2003.
Kan Samsom de tweestrijd Rutte – Roemer torpederen?
Het wordt interessant om te zien of de PvdA dit momentum de komende weken kan vasthouden en uitbuiten, en de langverwachte tweestrijd tussen Rutte en Roemer effectief kan torpederen. In dat geval kan er nog veel gebeuren. Er zitten bijvoorbeeld heel veel oud-PvdA stemmers bij de SP. Niet zozeer omdat ze de SP zo’n geweldige partij vinden, maar omdat ze de PvdA een lesje willen leren.
Als Roemer niet razendsnel zijn mojo terugvindt én Samsom doorgaat op de ingeslagen weg, zou een significant aantal van die oud-PvdA stemmers wel eens de weg terug kunnen vinden naar het oude nest. En dan worden het nog een paar hele interessante – en vooral onvoorspelbare — campagneweken.
