Zijn de hipsters van D66 nou links of rechts?
Wie aan D66 denkt ziet studenten, yuppen en bakfietsmoeders, afkomstig uit grootstedelijke en elitaire families. D66 is een lifestyle.
Maar zijn de hipsters het inhoudelijk wel eens met D66? In het verleden waren de Democraten links, met als meest tekenende voorbeeld de deelname aan Keerpunt ’72, samen met de PvdA en de uiterst linkse PPR. Maar das war einmal: tegenwoordig versobert D66 de WW-regeling, bepleit het een snelle verhoging van de AOW-leeftijd, een versoepeling van het ontslagrecht en een verhoging van het eigen risico in de zorg.
Verrechtsing
Wie de politieke landschappen uit de Kieskompassen van 2006, 2010 en 2012 naast elkaar legt (zie afbeelding), ziet dat er sprake is van een structurele trend: D66 is op sociaal-economisch terrein een rechtse partij geworden en neemt op deze as ongeveer dezelfde positie in als de VVD in 2006 en het CDA van nu. Van een positie in het door Pechtold bewierookte ‘radicale midden’ (nee, dat is geen CDA-term) is dus geen sprake meer.
Is de (mee verouderende) aanhang van D66 in de partij mee verrechtst? Kieskompas onderzocht de zelfplaatsing van de achterban van D66 (respondenten die de stemkans voor deze partij een 8 of meer geven) door ze te vragen zich te plaatsen op een schaal van 1 tot 10 op de twee assen conservatief-progressief en links-rechts.
Progressief en links
De zelfplaatsing van de D66-aanhangers op de immateriële dimensie (conservatief-progressief) vormt geen verrassing: meer dan 86 procent beschouwt zichzelf als gematigd tot uiterst progressief. Dit is in lijn met de partij: uit het politieke landschap blijkt dat D66 met GroenLinks strijdt om de titel van meest progressieve partij van Nederland.
Wanneer we naar de plaatsing van D66’ers op de sociaal-economische links-rechtsas kijken, komt een opvallender beeld naar voren. Uit de gegevens blijkt namelijk dat aanhangers van D66 zich niet aan de rechterkant van het politiek spectrum plaatsen, maar in (weliswaar kleine) meerderheid ter linkerzijde. Bijna 55 procent van de D66’ers ziet zichzelf als gematigd tot uiterst links.
Wat wordt het: links of rechts?
Ondanks dat de achterban van D66 dus in het ‘radicale midden’ of links daarvan zit, stemt hij op een uitgesproken rechtse partij. Het is mogelijk dat kiezers het progressieve imago van D66 verwarren met een links sociaal-economisch profiel. Dit is op zichzelf niet vreemd; in vrijwel alle gevallen zijn progressieve partijen tevens links, en conservatieve partijen rechts. D66 neemt met haar plaats in het politieke spectrum een unieke plaats in.
Maar de recente verrechtsing van de Democraten zal uiteindelijk niet onopgemerkt blijven. Het lijkt een kwestie van tijd tot het (grote) linkse deel van de achterban zich ongemakkelijk gaat voelen bij de bezuinigingsdrift van Pechtold, wat D66 zal dwingen kleur te bekennen: is de partij een ‘VVD-light’, of toch een krijtstreepvariant van GroenLinks?
