Spring naar de content

De weigerambtenaren feesten lekker door

Nederland is doordrenkt met weigerambtenaren en bestuurders kunnen daar geen genoeg van krijgen. Hoe fundamentalistischer de weigerambtenaar, hoe beter.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Brenno de Winter

Maandag vielen de weigerambtenaren en hun bestuurders weer eens pijnlijk door de mand: Nederland is niet transparant en loopt achter bij toegankelijk maken van overheidsdocumenten rond beleid. Dat zijn nou eens niet mijn woorden, maar de conclusies van de Raad voor het openbaar bestuur (Rob). Deze door de wetgever ingestelde adviesclub voerde een grondig onderzoek uit en het resultaat was vernietigend.

Weigerambtenaren
Het reilen en zeilen van een kabinetsformatie en de besluiten van onze bestuurders zijn in Nederland doorgaans geheim, en dat hekelt de Rob. We mogen meepraten over voldongen feiten. Hoe men tot besluiten komt, wordt niet of moeizaam openbaar. Echt meepraten op inhoud is onmogelijk. En dus ontstaat een regenteske cultuur, want alles wat er echt toe doet krijgen we niet te zien. Dat heet in juridische termen interne beraadslaging.

Je kunt vragen die documenten openbaar te maken met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Op dat moment komt de weigerambtenaar in zicht. Die is gespecialiseerd in het juridisch min of meer correct laten stranden van die verzoeken. Zoiets hoeft niet perfect, want als het bij de rechter sneuvelt is de vertraging al zo groot dat het maatschappelijke debat al is afgerond. In het ergste geval beloof je het volgende keer niet meer zo te doen.

Wie een paar volzinnen leert, is al geslaagd voor het examen basis-weigerambtenaar. Documenten ‘kunnen helaas niet openbaar worden’, omdat:

  • ‘de overheid is niet gehouden deze stukken te openbaren’
  • ‘als dit geopenbaard wordt, kunnen alle ambtenaren zich in de toekomst minder vrij voelen hun werk te doen of hun mening te geven’
  • ‘openbaarmaking grijpt diep in op de persoonlijke levenssfeer van de bij het besluit betrokken medewerkers’
  • ‘de feiten zodanig verweven zijn met persoonlijke meningen dat in samenvatting destilleren van de feiten niet meer mogelijk is’
  • ‘met het bekend worden van de gegevens partijen onevenredig benadeeld zullen worden’
  • ‘het stuk opgesteld is voor interne beraadslaging’

Wapenfeiten van weigerambtenaren
En het werkt! Als u zich afvraagt waarom uw koopkracht afneemt in 2013, is het ambtelijke correcte antwoord: daarom! Had dit niet anders gekund? Tja … dat is interne beraadslaging van het ministerie van Financiën. Anders krijgen de ambtenaren geen vragen meer van politici.

Waarom mogen we wel het aantal telefoontaps weten, maar niet het aantal vorderingen bij sociale media van opsporingsinstanties? Omdat er volgens het ministerie van Veiligheid en Justitie dan lopende strafzaken in gevaar komen. Ook al heeft dat niets met elkaar te maken, het werkt wel. Deze weigerambtenaar is dubbel effectief, want zo voorkom je dat je überhaupt ook maar enige verantwoording of maatschappelijke discussie over opsporing gaat spelen.

En wat roep je als weigerambtenaar wanneer het Eindhovens Dagblad met recht de agenda van de burgemeester van 2009 en 2010 wil inzien? Dan zeg je gewoon dat daarmee acuut de veiligheid van de staat in gevaar komt. En mocht dat geen standhouden dan is dat geen probleem, want stomtoevallig heeft de computer alle afspraken uit het verleden zomaar gewist. Stom hè? Zomaar foetsie!

Feestje van de weigerambtenaren
Als het aan de weigerambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken ligt, wordt hun werk verder vereenvoudigd door standaard hele verzoeken gewoon niet in behandeling te nemen en mensen die geopenbaarde informatie publiek maken gewoon op te sluiten. “Journalisten hebben er geen last van,” meldde de voorlichter destijds. Mocht dat toch zo zijn, dan kunnen we altijd nog naar de rechter. Hoeveel weigering had u gehad willen hebben?

Zelfgenoegzaam als BZK is, zet het ministerie door met uitkleden van de transparantie en intussen het tegendeel te roepen. De weigerambtenaren hebben zich aangesloten bij een Europese ‘wij-zijn-voor-transparantie’-club. In dat kader roepen ze intern de maand oktober uit als transparantiemaand. Natuurlijk zonder de burger, want die heeft daar niets mee te maken. Bovendien is die burger telkens maar slecht geïnformeerd. Je kunt merken dat ze de beleidsstukken niet kennen.

Ga zo door BZK, en negeer het advies van de Rob, die waarschuwt dat het openbaar bestuur op deze manier de legitimiteit in de ogen van de burger aan het verliezen is.