Spring naar de content

Samsom draait Rutte een loer (part II)

Niet alleen kiezers hebben grote aanleg voor naiviteit, een groot aantal politieke watchers is ook op zijn minst goedgelovig te noemen, merkte ik vannacht weer. 

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Frank Poorthuis

Toen ik gisteren op deze plek betoogde dat Diederik Samsom heel wel in staat geacht moet worden om Mark Rutte een loer te draaien (door VVD-PvdA te laten mislukken en dan voor een links kabinet te gaan met SP, D66 en CDA), oogstte ik in de loop van de avond en nacht opmerkelijk veel reacties van hen die zich politieke insiders noemen of het gewoon zijn, zoals Wouke van Scherrenburg, Jacobine Geel en Hugo Lochtenberg. Kernachtige samenvatting van hun opinie: never nooit niet.

De argumenten van hen en andere twitteraars, facebookers en een enkele beller uit mijn persoonlijke vriendenkring, in drie punten:

1. De sfeer tussen VVD en PvdA is uitermate goed. Er is oprechte wil tot samenwerking
2. De noodzaak voor dit brede tweepartijen kabinet is hoogst urgent; het is crisis
3. Wat hebben CDA en D66 nou te zoeken in deze combinatie?

Wouke van Scherrenburg in haar tijd als verslaggeefster van Den Haag Vandaag.

Het zijn de logische en voor de hand liggende argumenten die je op dit moment dus in brede kring van politici, journalisten en andere politiek geïnteresseerden in het land hoort. Maar ze gaan voorbij aan een van de meest elementaire wetten van de politiek, die ik ‘de dubbele realiteit’ zou willen noemen.

Er is een topsfeer, beweerde een van mijn goede vrienden, die zo ongeveer slaapt in de Haagse wandelgangen: “1 December is het rond, 5 december worden de kadootjes uitgedeeld.” Natuurlijk, dat geloof ik en PvdA en VVD zitten nu in een proces waarin ze het uiterste zullen proberen om tot een kabinet te komen. Maar er is nog een andere realiteit: die van wanneer dit mislukt.

Topschakers op meerdere borden
En voor politici, zeker zij die gewend zijn op hoog niveau op meerdere borden tegelijk te schaken, is die constant aanwezig. Hoe lastig dat ook is voor lineair denkende burgers: werken aan een succesvolle coalitie staat voor toppolitici niet in de weg tegelijkertijd een alternatief in het hoofd te hebben.

Zoals ik al aantoonde, heeft vooral Diederik Samsom baat bij het mislukken van PvdA-VVD. Anders gezegd: Mark Rutte is zeer veel gelegen aan het slagen van dit bijzondere experiment omdat voor hem geen andere optie, over rechts, mogelijk is. Dat definieert zijn onderhandelingspositie en maakt het voor de PvdA zeer interessant om te kijken hoe ver Rutte bereid is een regeerakkoord naar links op te rekken.

Als het lekker gaat lubberen op links zal Samsom misschien instappen. Maar als-ie wil kan hij het overleg op elk moment laten klappen en een Kamermeerderheid opzoeken (de Koningin staat immers buitenspel) die een opdracht verstrekt om het over een andere boeg te proberen.

Anatoli Karpov is een (groot)meester in het schaken op meerdere borden, ook wel simultaan schaken genoemd

Waarom zouden D66 en het CDA met de SP aan tafel gaan? Ze hebben immers al voor deze informatie gezegd dat ze daar absoluut niet aan denken. Bent u naïef of ik? Ook hier geldt de wet van de dubbele realiteit. Hebt u ooit een politicus een mondelinge belofte zien doen die langer dan 24 uur houdbaar was?

Het alternatief: schreeuwende kluwen parlementariërs
Voor D66 en CDA geldt vooral de tegenvraag: wat hebben zij te zoeken in een oppositie die bestaat uit allemaal kleine, elkaar bevechtende en uitsluitende partijen? Stel u voor wat een troosteloos oppositielandschap de Kamerbankjes bieden als straks VVD en PvdA een regering vormen. Het wordt een om aandacht schreeuwende kluwen parlementariërs. PVV, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks en ander grut. Niks kunnen ze klaar maken tegen de 79 zetels van het kabinet, dat elkaar zeker de eerste twee jaar stevig zal vasthouden.

En die economische crisis dan, zegt u. En de noodzaak van doorpakken, eenheid, het opzij zetten van kleingeestige partijbezwaren, het zoeken naar brede consensus om het land vooruit te helpen, etcetera, etcetera, etcetera. Ik zeg daarop slechts (met zelf bijna tien jaar ervaring in de Haagse wandelgangen): ja hoor. En kent u een partij die deel uit zou kunnen maken van een alternatieve coalitie die dat niet hoog in het vaandel zal hebben? Wat direct een antwoord mag zijn op de vraag over de inhoudelijkheid: in dit compromissenland kan bijna elke variant van vier partijen een regeerakkoord in elkaar timmeren.

———
Volg HP/De Tijd ook op Twitter.