De school is een soos: daar leert niemand nog iets
Het huiswerkinstituut zit in de lift. Steeds meer middelbare scholieren maken gedurende langere of kortere tijd gebruik van deze particuliere diensten. Dat ouders steeds vaker hun toevlucht hiertoe nemen hoeft geen verwondering te wekken. Zonder schooldiploma ziet de toekomst van een kind er somber uit. Huiswerk maken, goede cijfers halen is van levensbelang.
Tegelijk hebben die (werkende) ouders het vaak te druk om ’s avonds uitgebreide overhoorsessies te houden met weerspannige tieners. Of ze kunnen op zeker moment het gecontroleer, het gedram en de bijbehorende conflicten in de huiselijke sfeer niet meer opbrengen. Natuurlijk gooien ze er dan met liefde een paar honderd euro per maand tegenaan om dit vervelende klusje uit te besteden. De vergelijking dringt zich op met de steenrijke would-be-bergbeklimmer die met alle geweld de Mount Everest op wil en zich daartoe door tien sherpa’s omhoog laat takelen, waarmee ik die ouders onrecht zou aandoen, want ik begrijp hen maar al te goed.
Gisteravond zag ik een tv-documentaire ‘De les van de leraar’, waarin de oprichter van zo’n huiswerkinstituut aan het woord kwam. Een sympathieke, no nonsense vrouw die met alle studenten en begeleiders die ze had ingehuurd haar handen vol had om tieners bij te spijkeren en op het goede spoor te krijgen. Het huiswerkinstituut doet nuttig werk en voorziet duidelijk in een lacune.
Waar die lacune eigenlijk vandaan komt zag je bij de andere twee personen die werden gevolgd in de documentaire: twee leraren in hun dagelijkse routine, een op het vwo, een op het vmbo. Wat gaat het er overal chaotisch aan toe! Ik weet allang dat orde in het klaslokaal het grootste probleem binnen het onderwijs is, maar toen ik even een paar flitsen van het moderne schoolleven kreeg voorgeschoteld (terwijl die documentaire niet eens over orde ging), schrok ik toch.
De vwo-leraar geschiedenis, superenthousiast, was alleen maar bezig met het verstrekken van aanwijzingen voor internet. Hij had z’n verhalen op youtube gezet en hield chatsessies met leerlingen die ook zelf allerlei projecten moesten verzinnen. Alleen al van het kijken naar de duizelingwekkende mogelijkheden om iets op te steken werd ik daas. Als leerling was ik daar ongetwijfeld heel moe van geworden.
In de vmbo-klas Nederlands was de sfeer wat rustiger, zij het dat de lerares te kampen had met een vervelend meisje dat haar mond niet kon houden en anderen van hun werk afhield. Verplaats die gangmaker tijdelijk naar een tafeltje voorin, los van het giechelende groepje, en het probleempje van niks is opgelost, zou je denken. (Waarom staan die tafeltjes trouwens in groepen aan elkaar geschoven in een setting van theekransjes voor bejaarden en niet gewoon serieus twee aan twee recht vooruit kijkend?) Maar nee, de stoorzender kwam uitgebreid ter sprake in het docentenoverleg en de lerares kreeg tips: Ga zelf met haar kletsen, als het kind zo’n kletsbehoefte heeft. Laat het kind rondlopen en andere leerlingen helpen. Het werkte. Natuurlijk werkt het. Elke ingreep werkt. Eventjes.
Als deze documentaire één ding keihard erin wreef dan was het dat elke schoolklas van vmbo tot vwo in de eerste plaats de functie van soos heeft: een verlenging van de pauze en de vrije tijd onder pseudosupervisie van een volwassene die wanhopig z’n best doet om de sfeer prettig te houden en iedere leerling op maat te bedienen. Het ziet er niet serieus genoeg uit om iets te leren. De hele dag chaotische gezelligheid in het jeugdhonk en daarna: op naar het huiswerkinstituut om eindelijk aan de slag te gaan.
