Het is zinloos om de Spanjaarden te laten bezuinigen
Hoewel ik als Amerikaan veel aandacht heb voor de verkiezingscampagne moeten we onze ogen niet sluiten voor wat er in Europa gebeurt.
De essentie van de eurocrisis komt hier op neer: het is een betalingsbalans crisis, die ten onrechte is geïnterpreteerd als een fiscale crisis.
Huh?
Goed, ik leg het nog een keer uit. De crisis is niet begonnen omdat overheden onverantwoordelijk met het geld omsprongen maar omdat er in de goede jaren door de kernlanden in Europa (en vooral door Duitsland) heel veel geld is gesluisd naar de landen aan de rand van de eurozone. Daardoor steeg in die Gipsi-landen (Griekenland, Italië, Portugal, Spanje en Ierland) de welvaart in vergelijking met Duitsland; er kwamen hogere lonen en prijzen. De grafiek laat zien wat ik bedoel.
Maar toen was het uit met de pret. De Gipsi-landen kwamen in een diepe depressie terecht en kregen dus een oplopend overheidstekort. Er was angst dat de euro het niet ging redden en dus kwamen de overheidsaandelen van de probleemlanden in een slecht daglicht te staan. Maar de basis van het probleem blijft liggen in de balans tussen kosten en uitgaven. En een oplossing moet ook gericht zijn op het weer in evenwicht brengen van de kosten en prijzen.
We komen er niet zonder interne devaluatie
In deze context moeten we de acties van Mario Draghi zien. De president van de Europese Centrale Bank heeft nu twee keer ingegrepen: de eerste keer vorig najaar met zijn plannen voor herfinancieringprojecten op lange termijn; de tweede keer in september met het plan om overheidsschulden te kopen. Zo hoopt hij een neerwaartse spiraal van lagere prijzen voor de aandelen, ineenstorting van banken en een snelle kapitaalvlucht te voorkomen.
Heel goed. Maar toch komen we er niet zonder interne devaluatie: de prijzen en kosten in de grenslanden moeten in verhouding tot de kernlanden scherp dalen. Dat is een langzaam en pijnlijk proces.
Bezuinigingen praktisch zinloos
Wat is dan de rol van de bezuinigingen? Eigenlijk zijn die praktisch zinloos. Die marginale verkleining van de staatsschuld zal weinig bijdragen aan de kredietwaardigheid op lange termijn, en zal ook niet helpen om de interne devaluatie te bespoedigen.
Maar door die bezuinigingen groeit de werkeloosheid wel verder en hebben een hoop mensen het moeilijk door het wegbezuinigen van sociale maatregelen.
Waarom doet men het dan toch? Eén reden is dat men in Europa nog steeds ten onrechte denkt dat er eigenlijk een fiscale crisis is. Een andere reden is: om de Duitsers tevreden te stellen. Die blijven er namelijk van overtuigd dat die luie Zuid-Europeanen anders wegkomen met hun onverantwoordelijke gedrag. Je zou kunnen zeggen dat men ze pijn wil laten lijden puur om ze pijn te laten lijden.
Dat brengt ons bij de vraag: Kan dit zo doorgaan? Wanneer zullen de mensen in de betreffende landen zeggen dat ze het niet meer trekken?
Het nieuws uit Spanje, waar grote protesten zijn en over vertrek uit de euro wordt gepraat, laat zien dat dit moment wel eens heel dichtbij zou kunnen zijn. En, al draait alles al lang niet meer om Griekenland, daar schijnt de boel ook op springen te staan.
Ik vind dat Draghi echt zijn best gedaan heeft. Maar hij kan in zijn eentje geen interne devaluatie afdwingen en hij kan Europa niet redden zolang de leiders denken dat het goede politiek is om landen voor niks pijn te laten lijden.
Alle Europese bankiers deden mee
Nu vraagt u zich wellicht af waarom er veel geld naar Spanje en de andere grenslanden is gevloeid in de rijkere jaren. Dit kan worden gezien als leningen van bank naar bank. Zo kocht de Duitse Landesbanken obligaties uitgegeven door Spaanse spaarbanken; die gebruikten op hun beurt het geld om onroerend goed aankopen te financieren. Andere vormen van internationale investering, zoals het direct investeren door coöperaties, was vrij uitzonderlijk. Daarom ook zorgde de kapitaalstroom voor een grote groei van schulden in de privé-sector.
Dit toont trouwens ook duidelijk aan dat, als er sprake was van onverantwoordelijk gedrag, dat een gezamenlijke inspanning van landen in heel Europa was. De Duitse bankiers wisten wat de Spaanse bankiers deden en namen een aardig deel van het risico direct op zich door onroerend goed als onderpand te accepteren.
