Spring naar de content

Lijdt de Haagse journalistiek aan het Stockholmsyndroom?

Bekentenis: ik stal wel eens een briefje, dat een minister toegestuurd kreeg van Wim Kok: dat-ie direct naar het torentje moest komen. Publiceerden we op de voorpagina van mijn krant. Waren we allemaal trots op. Vooral toen het kabinet viel, kort daarop. Heerlijk.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Frank Poorthuis

Ik heb ook wel eens achter een deur van een fractie vol woedende CDA’ers staan luistervinken, waar ik niet geacht werd te staan. Leverde smeuiige quotes voor de ochtendkrant op. Voelde ik me nooit te groot voor. En de rijksrecherche heb ik ook wel eens achter me aangehad, althans het dreigement daartoe, omdat mijn krant iets publiceerde dat ze per se niet mocht weten. Wilden ze weten wie de bron was? Haha.

Zo gaat dat in de Haagse journalistiek. Of ging het zo? Zeg ik met enige weemoed en wellicht niet terecht. Want ik weet dat er nog steeds hard gescoopt en gedineerd wordt in Den Haag, dat het geroezemoes van de achtergrondgesprekken af en toe oorverdovend is en dat Frits Wester nog elk jaar de Begroting weet te publiceren vóór de Staatscourant.

Maar waarom, waarom is het nu zo oorverdovend stil rond de formatie van dit nieuwe kabinet? Dat wil ik weten en dat is waarom ik dezer dagen begin te twijfelen aan de effectiviteit van de Haagse journalistiek. Ik kan er niet meer tegen. Elke ochtend de krant open slaan en niets te vinden. Niet ‘s avonds op het journaal, niet in de achtergrondrubrieken op Nederland 2 en 3, op de radio of het internet, dat het hier ook eens totaal laat afweten. Zelfs geen ongefundeerde roddels hoor je over wat er daar in de Stadhouderskamer gebeurt.

En weet u waar ik zo mogelijk nog gekker van wordt? Dat ik alleen lijk te staan in mijn wanhoop. ‘Wat maakt het uit, laat ze toch even?’ ‘Je moet een broedende kip niet storen’ ‘Ik wil het niet eens weten, pas als ze d’r uit zijn.’ Dat is wat mijn gesprekspartners tegenwerpen.

Ik zit al een tijdje na te denken en te discussiëren met huis- vakgenoten, wat er toch aan de hand is in Den Haag en met mijn perceptie van wat wenselijk en gewenst is. En ik kan nu drie redenen aanwijzen waarom er gebeurt wat er gebeurt. U mag zelf kiezen welke u het meest plausibel vindt.

1. De manier waarop VVD en PvdA deze formatie hebben georganiseerd maakt dat zij bijna ondoordringbaar is voor journalisten. Er is slechts een heel kleine kring van ingewijden, die ervoor zorgt dat elk lek direct traceerbaar is.

Dat kan kloppen. Tijdens deze formatie worden de grootste delen van de fractie in het ongewisse gelaten. Zij zullen ook pas achteraf hun instemming kunnen geven. Dat maakt  het proces overigens kwetsbaarder dan sommige onderhandelaars nu denken en zou nog wel eens onverwachte problemen kunnen opleveren. Maar wat daardoor ook duidelijk wordt is dit: Rutte en zijn kring en Samsom en de zijnen weten bijna zeker dat niemand in de fractie straks nog dwars gaat liggen. Want (een kleine veronderstelling): de politici die op dit moment de fracties van VVD en PvdA bevolken zijn voor het merendeel jaknikkers. De helft van de PvdA’ers is überhaupt blij dat ze gekozen is (drie weken voor de verkiezingen stond de partij op twintig zetels) en binnen de VVD kennen ze het woord dissident niet eens.

Maar zelfs binnen een kleine kring van ingewijden, zo is althans mijn ervaring, is altijd wel een lek te vinden. En dat dat nu niet het geval is, zou het gevolg kunnen zijn van:

2. De journalistiek is deze formatie minder op dreef dan andere jaren. Het weerwoord uit Den Haag zal ongetwijfeld een hard ‘onzin’ zijn. Maar, dames en heren, het kan hoor. Je hebt goede en slechte tijden. Net als bij voetballers is er ook in de journalistiek sprake van ‘flow’ en ‘vorm’. Ik heb het zelf vaak genoeg ondervonden. Soms lukt alles. Andere keren lukt helemaal niks. Het kan zo’n periode van onvorm zijn. Dat is bovendien iets dat zich snel verspreidt in een kring van hecht samenwerkende collega’s. Drie middenvelders die het net even niet hebben, en het hele team speelt niet goed. Zo gaat dat. Je zegt dagenlang in Nieuwspoort tegen elkaar: niemand wil praten. En op een bepaald moment probeer je het niet eens meer. Maar er is wellicht nog iets anders bij de Haagse journalisten aan de hand.

3. En ik probeer het even voorzichtig te brengen, want dit raakt een gevoelige snaar: het kan heel goed dat de wens van politici om ongestoorde onderhandelingen te voeren, er heimelijk ook een van de journalistiek geworden is. Na een korte maar harde campagne waarin de polarisatie weer stevig woedde, proberen VVD en PvdA nu een kabinet te bouwen dat over de partijen heen eenheid uitstraalt. En Haagse journalisten zijn het beu om het verwijt te krijgen dat zij het vuurtje nu weer opstoken.

Ja, ik acht het zeer wel mogelijk dat Haagse media lijden aan een journalistiek Stockholmsyndroom: een te grote vereenzelviging van de gegijzelde met de gijzelnemer.

Na 2002 kropen veel politieke journalisten in hun schulp omdat zij het verwijt kregen dat ze onderdeel van de Haagse kliek waren en de stem van het volk te weinig vertolkt hadden. Tien jaar later, nu de volksopstand bezworen is, klinkt steeds meer de klacht dat de ‘media’ uit zijn op relletjes, ruzie en onmin zoeken. Rutte en Samsom, maar ook de hele oppositie, dragen sinds de 13e september niets anders uit dan dat het afgelopen moet zijn met de meningsverschillen. Veel journalisten zullen het zich niet realiseren, maar die druk kon hen wel eens stevig beïnvloeden.

Temeer daar voor het eerst in jaren, politiek en volk het eens zijn op dit punt. Heel Nederland is de polarisatie beu. Je hoort niet anders. “Hou d’r mee op.” De wereldwijde economische en de eurocrisis maken dat alle Haagse gekissebis alleen maar irritatie in het land opwekt. Waar de politieke gezapigheid van twee Paarse kabinetten ons uiteindelijk gek maakte, zijn we er nu dus duidelijk weer aan toe.

Kies maar. Meng maar uit bovenstaande drie punten. Want dat zal het wel zijn: een amalgaam van organisatie, vorm en tijdgeest. Dat erin resulteert dat dit land de Haagse journalistiek krijgt die het wil. En dat ik eenzaam achter blijf met mijn rellerige inborst.

Maar kom straks niet bij mij klagen als de PvdA het Markermeer weer wil inpolderen en de VVD tussen Groningen en Maastricht achtbaanswegen mag aanleggen.

Onderwerpen