Xherdan Shaqiri speelt met drie vlaggen op zijn schoenen
Er zitten meer Albanese dan Zwitserse fans in de Swissporarena te Luzern als op 11 september het WK-kwalificatietreffen tussen de twee landen wordt afgewerkt. Grote man bij Zwitserland is de 1.69 meter lange Xherdan Shaqiri, die zomer getransfereerd naar Bayern München. Hij zingt het Zwitserse volkslied niet mee en juicht evenmin nadat hij de 1-0 scoort.
Op zijn schoenen staan drie vlaggen getekend: een Albanese, een Kosovaarse en een Zwitserse.
De islamitische Shaqiri’s blijven in Augst altijd buitenstaanders. Maar geaccepteerd worden ze wel in het alpendorpje van nog geen duizend inwoners: niemand heeft last van ze, de kinderen doen hun best op school. Xherdan groeit op in een krot zonder verwarming, een Bruchbude, waar hij een slaapkamer deelt met zijn broers Arianit (twee jaar ouder), Erdan (één jaar ouder) en nakomertje Medina. Aan de muur hangt een poster van Ronaldo.
Alles draait om voetbal voor de drie jongens en bij SV Augst spelen ze wekelijks de sterren van de hemel. Dat ontgaat ook de scouts niet en Xherdan, de meest talentvolle, mag op achtjarige leeftijd bij FC Basel komen trainen, de club die zo’n tien kilometer verderop ligt. Jarenlang reist hij met zijn vader in de bus – een auto kunnen ze zich niet veroorloven – over de Rheinstrasse heen en weer.
Kledingverkoper
Na school werkt Xherdan in een Baselse kledingzaak en volgt hij een opleiding tot kledingverkoper. Het geld dat hij verdient gaat grotendeels naar de huishoudpot. Zo gaat dat nou eenmaal, elke stuiver moet worden omgedraaid. Vader is al enige tijd werkloos en het geld dat moeder Shaqiri verdient als Putzfrau is onvoldoende om de eindjes aan elkaar te knopen.
Maar het leven van de familie Shaqiri verandert wanneer blijkt dat Xherdan over de goede combinatie van talent en doorzettingsvermogen beschikt. Op zeventienjarige leeftijd debuteert hij in het eerste elftal van FC Basel, waarna het opeens heel snel gaat. In drie seizoenen wordt Xherdan drie keer landskampioen en weet Basel onder meer in de groepsfase van de Champions League het grote Manchester United uit te schakelen.
Basel wordt een topploeg en Xherdan een ster. Hij koopt een huis voor zijn ouders en gaat zelf met zijn broers in het huis er tegenover wonen. De topclubs staan in de rij voor de inmiddels twintigjarige Alpen-Messi. Manchester United dingt naar zijn hand, maar Xherdan kiest voor Bayern München. Vanuit Zuid-Duitsland is hij met vier uurtjes rijden bij zijn ouders in Basel.
Albanese Kosovaar
Zeker twee keer per jaar gaat de familie Shaqiri naar Gjilan, het gebied in Kosovo waar Xherdan geboren is. Na de komst van Slobodan Milošević begin jaren negentig besluiten zijn ouders dat ze moeten vertrekken, net als driehonderdduizend andere Kosovaren. Shaqiri is dan slechts een jaar oud en krijgt weinig van de oorlog mee, maar hij beschouwt zichzelf als half Zwitser, half als een etnisch Albanese Kosovaar.
Kosovo is nog altijd een land zonder status. En zolang Kosovo niet door iedereen wordt erkend, geldt dat ook voor het nationale voetbalteam.
In de selecties die 11 september tegenover elkaar stonden, hadden negen spelers een Kosovaarse achtergrond, onder wie Behrami (Napoli), Xhaka (Borussia Mönchengladbach) en Cana (Lazio). Voorafgaand aan de wedstrijd tekenden Shaqiri en de andere Kosovaarse spelers een petitie die oproept Kosovo als voetballand te erkennen.
Voetbaldiplomatie
Het Kosovaarse voetbalteam is namelijk inzet van een diplomatieke voetbalrel geworden. De FIFA – de wereldvoetbalbond die WK-organiserende landen dwingt wetten te veranderen – kondigde in mei namelijk aan dat Kosovo vriendschappelijke wedstrijden mocht spelen tegen bij de FIFA aangesloten landen en dat een traject in gang werd gezet om het land een volwaardig lidmaatschap te geven.
Maar Servië en Spanje – dat alle moeite heeft de Catalanen en Basken binnenboord te houden – tekenden direct bezwaar aan: je kunt alleen lid worden van de FIFA als je door de Verenigde Naties wordt erkend. Met als gevolg dat de machtige Zwitserse FIFA-baas Sepp Blatter zijn woorden moest terugnemen. Half december kijkt het Uitvoerend Comité opnieuw naar de status van Kosovo.
Ondertussen speelt Xherdan Shaqiri zijn wedstrijden met drie vlaggen op zijn schoenen. Als voetballer moet je je voeten laten spreken.
———
Volg Edwin en HP/De Tijd ook op Twitter.
