Spring naar de content

Het gaat niks worden met die enkelband

Er moet honderd miljoen euro worden bezuinigd op Justitie. Volgens in het programma Nieuwsuur uitgelekte kabinetsplannen worden mogelijk op termijn 11 van de 29 gevangenissen gesloten, zullen meer gedetineerden een cel moeten delen en wordt het elektronisch huisarrest uitgebreid. Besparingen liggen op die manier vooral in de sector gebouwen en personeel (als er gevangenissen verdwijnen, staan de bewakers ook op straat).

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Beatrijs Ritsema

Het elektronisch huisarrest, de enkelband, biedt interessante mogelijkheden voor een andere benadering van het probleem ‘wat te doen met criminelen?’ In het denken over misdaad en straf botsen er altijd twee visies. De ene is dat misdadigers moeten boeten, de andere is dat misdadigers op het rechte pad moeten worden geholpen, zodat ze later niet opnieuw de fout ingaan. Gevangenis is duidelijk een straf, die de misdadiger moet uitzitten om zijn schuld aan de maatschappij in te lossen. Het draait hierbij om vereffening: een criminele actie mag niet ongestraft passeren. Bijkomend voordeel is dat de maatschappij, zolang de crimineel in gevangenis verblijft, beschermd is tegen mogelijk andere misdaden van dit individu.

Het nadeel van gevangenissen is genoegzaam bekend. Criminelen komen er niet gelouterd weer uit. Integendeel, het contact met medegevangenen leidt eerder tot sterkere socialisatie binnen een crimineel milieu. Het is bijna ondoenlijk om in de gevangenis een nieuw leven op te bouwen en na vrijlating is het maar al te makkelijk om het oude (criminele) leventje weer op te pakken. Het lijkt wel alsof criminelen niet genoeg wilskracht hebben om de zaken anders aan te pakken. Alsof ze verslaafd zijn.

De gevangenispsychiater Theodore Dalrymple gelooft niet in verslaving. In zijn boek Drugs schrijft hij dat verslaving (aan drugs of alcohol of wat dan ook) een onzinbegrip is. Als je een verstokte roker voorhoudt dat hij doodgeschoten wordt zodra hij zich nog een keer aan de bewuste substantie te buiten gaat, is het snel afgelopen met de verslaving. De dreiging moet natuurlijk wel reëel zijn. Als iemand niet gelooft dat hij wordt doodgeschoten, werkt het niet.

Dit is precies het principe van de enkelband. Als je aan veroordeelde criminelen vraagt wat ze liever willen, de gevangenis in of naar huis, wil iedereen naar huis. Vrijheidsberoving is in deze verlichte maatschappij, waar geen doodstraf bestaat en martelingen zijn afgeschaft, de ergst mogelijke straf. Alles is beter dan dat, dus ook thuis zitten met elektronische supervisie. De enkelband biedt de maatschappij concrete mogelijkheden om het gedrag van de crimineel te veranderen en kan individueel worden afgestemd naar gelang iemands criminele geneigdheid. Onder dreiging van linea recta naar de gevangenis bij de eerste overtreding kan een pleger van alcoholgerelateerd geweld gedwongen worden weg te blijven uit het uitgaanscircuit en zich bij de Jellinek-kliniek te vervoegen. Een drugsverslaafde kan verplicht worden zich twee keer per dag te melden bij instanties om zijn urine te laten controleren. Een inbreker kan een totaal-huisarrest krijgen met dispensatie voor boodschappen en sportbeoefening.

Een enkelband maakt bepaalde gebieden in het leven taboe, zodat er voor de crimineel geen keus overblijft dan zich bezig te houden met maatschappelijk aanvaardbare zaken. Het is een helder en humaan systeem dat drijft op het tit-for-tat principe. Zodra iemand de regel overtreedt, volgt de consequentie: alsnog naar de gevangenis.

Het enige probleem is de controle. Om de gegevens van die enkelbanden in de gaten te houden, om de telefoontjes in ontvangst te nemen waarmee criminelen zich moeten melden, om begeleiding te verstrekken op het gebied van werk of afkicken is een superviserend apparaat van reclasserend personeel nodig. Maar op reclassering moet de komende jaren ook worden bezuinigd. Dan wordt het dus niks met die enkelband.