Hoe uw bank u in een beleggingsfonds praatte
Het is moeilijk om een beeld te krijgen van de mate waarin Nederlanders beleggen. Meer dan een miljoen landgenoten zijn het, dat mogen we zeker wel aannemen. Als ze het al niet direct doen, door een beleggingsrekening in eigen beheer, dan doen ze het wel indirect want geld in pensioenen en lijfrentes wordt ook belegd.
Heel lang was het zo dat iemand die advies in won bij zijn bank, geadviseerd werd te beleggen in beleggingsfondsen. Dat maakte het veel makkelijker om defensief of offensief te beleggen. In sectoren, land, werelddelen. Goed gespreid, door specialisten. Altijd was er wel een indrukwekkend lijstje met zeer goed presterende fondsen, die moest u dan kiezen. Deed u dat, dan maakte u de klassieke beleggersfout: hoog instappen. De geschiedenis leert dat een fonds dat recent – of zelfs al een paar jaar – goed presteert, die prestatie bijna nooit kan blijven herhalen. What goes up, must come down.
Mocht u aan zo’n advies van uw bank de indruk hebben overgehouden dat uw bank het beste met u voor had, dan heeft u zich waarschijnlijk nooit gerealiseerd waarom uw bank u op beleggingsfondsen wees. Ik wil daarmee niet suggereren dat uw bank u willens en wetens slechte producten verkocht. Maar net als allerlei andere ‘advies’-producten – ik schreef vrijdag nog over hypotheekadviseurs en dat viel bepaald niet goed, in de sector – gaat het bij beleggingsfondsen voor de banken primair om het verdienmodel. Daar had u weinig kijk op maar daar kwam de laatste jaren onder druk van de AFM verandering in. En nu gaat het helemaal op de schop, verborgen kosten zijn binnenkort taboe.
Want hoe werkte het?
Beleggingsfondsen worden door de makers en bedenkers in elkaar geknutseld om er aan te verdienen. Daar is op zichzelf niets mis mee, u werkt ook niet voor niks. Ze konden zo’n fonds dan zelf aanbieden, zoals in Nederland bijvoorbeeld Robeco deed en doet. Maar het vliegwiel zat ‘m in de distributieovereenkomsten met andere banken en financiële instellingen. Als u zich zo’n fonds door uw bank liet aanpraten, had u er dan een idee bij dat uw bank verdiende aan elke klant waar het verkoopverhaal succesvol was? En dat, als het ene beleggingsfonds uw bank een hogere ‘distributievergoeding’ gaf dan het andere, dat het advies misschien wel zou kunnen beïnvloeden? Die distributievergoeding was al één reden om alert te zijn.
Maar ook de beheervergoedingen die de maker van het fonds rekende blijken een ongekende speelruimte te geven. Een gemiddeld Robeco-fonds rekende in 1998 nog met een beheervergoeding van 0,25 procent, nu is dat één procent. Het lijkt weinig maar het is een verviervoudiging. En u betaalt ‘m, tezamen met die distributievergoeding. Want u staat er toch niet of nauwelijks bij stil, deze ‘prijselasticiteit’ werd door beheerders voortdurend onderzocht: wat pikte u nog wel en wat niet? U pikte bijna alles.
Inmiddels worden aanbieders gedwongen om de TER te publiceren van elk product, de Total Expense Ratio. Daarmee weet u precies hoeveel kosten u betaalt. Laten we wel wezen, een half, heel of anderhalf procent: dat lijkt niet veel. En het zal u een zorg zijn als uw fonds heel goed presteert. Toch zou het u wel een zorg moeten zijn, u zou gewoon in een Excelsheet eens dat rekensommetje moeten maken. Het Financieele Dagblad deed dat vorige week in haar periodieke uitgave Fondsnieuws. Wie 30 jaar geleden honderdduizend euro in een fonds stopte dat gemiddeld, over die dertig jaar, een rendement maakte 7 procent, heeft nu een vermogen van € 498.400. Of € 661.400. Het verschil tussen een TER van 0,5 procent en een van anderhalf procent.
Dr. Doom is een pseudoniem. Als belegger is hij verantwoordelijk voor het beleggingsbeleid van Beleggingsvereniging Fibonacci. Op het moment van het schrijven van deze column heeft de vereniging posities in Ahold, Akzo Nobel, DSM, Heineken, KPN, Shell en Unilever en is Neutraal in de AEX. De positie in de AEX is kortlopend en wisselt regelmatig. Die kan dus nu al anders zijn.
