Spring naar de content

Zijn alle kinderen in de toekomst genderloos?

De Sinterklaascadeaus zijn nog maar nauwelijks uitgedeeld of u moet alweer aan speelgoed voor onder de kerstboom gaan denken. En, wordt het weer een Barbie voor Anna en een raceauto voor Sam? Of deze keer, voor de grap, eens andersom?

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Pauline Bijster

Mijn vriend was laatst op kraambezoek bij een buitengewoon hippe, kunstzinnige Amsterdamse vriendin. Om de geboorte van hun zoon te vieren serveerden ze beschuit met roze muisjes.

Nu wil mijn vriend ook beschuit met roze muisjes als wij een zoon krijgen. En als het een meisje wordt, blauwe muisjes. Later hoorde ik dat er vroeger alleen maar roze muisjes bestonden en alle baby’s, ongeacht jongen of meisje, roze muisjes kregen. Maar op een dag zijn ze het gaan opsplitsen. ‘Ze’ hebben ook besloten dat meisjes met poppen spelen – en met Barbies en alles met Disney-prinsessen er op en alles wat roze is en wat zichzelf Doornroosje noemt – en dat jongens dus met auto’s spelen – of Lego Starwars of alles waarop tractors staan of wapens of piraten en niets wat roze is.

Uniseks speelgoed
In Zweden, waar ze qua kinderen over het algemeen wat vooruitstrevender zijn, is een uniseks kinderspeelgoedcatalogus uitgebracht. Een grote speelgoedfabrikant, zo kopte de Volkskrant afgelopen week, heeft in de kerstcatalogus jongens met een haarföhn gezet en meisjes met een shotgun in de hand. Want, zo zagen zij in, beeldvorming begint in de reclame. Door meisjes constant op televisie en in folders af te beelden als ‘meisjesachtig’ en jongens als ‘jongensachtig’ krijgen kinderen zelf niet eens meer de mogelijkheid om te verzinnen of ze liever met een pop of een auto zouden spelen. Het wordt ze voorgedaan en ze doen het netjes na.

Clichéloze boeken
Een vriendin van mij is bezig met het opzetten van een ‘eigenwijze kinderboekenwinkel’ die met hetzelfde thema speelt: een winkel waar je boeken kunt kopen waarin niet alles volledig stereotype en genderspecifiek is – boeken die in Nederland nog lastig te vinden zijn. Waarin bijvoorbeeld het meisje eens de cowboy of de astronaut is. Of waarin mama werkt en papa thuiszit, of waarin helemaal geen mama is maar twee papa’s. Of waaruit, op één of andere manier, kinderen kunnen opmaken dat er meer mogelijkheden bestaan dan het ouderwetse, conventionele standaardgezin en meer rollen dan de traditionele mannen- of vrouwenrol.
Waar is het fout gegaan: wanneer zijn we precies begonnen met de roze en blauwe muisjes en al die andere dingen? Of: is het misschien niet alléén commercie die dit heeft verzonnen, maar hebben kinderen echt intrinsieke mannelijke of vrouwelijke eigenschappen?

Liever arts dan prinses
Ik ben een groot voorstander van het Zweede experiment en ook van (het voorlezen van) niet-stereotype kinderboeken. Meisjes die in bomen klimmen zijn minstens even leuk als meisjes die met Barbie spelen. En misschien is het niet eens om die pop te doen, maar nog meer om het toekomstperspectief: we willen toch allemaal graag dat onze dochters ambities hebben? We zouden niet willen dat ze serieus denken dat de rest van het leven bestaat uit je nagels (laten) lakken of baby’s verschonen. Nee, ze moeten willen werken, en reizen, en desnoods in raceauto’s racen. “Wil je later niet liever arts worden dan prinses?”, zullen we ze vragen op een goede dag.

En wie wil nog dat zoontjes opgroeien met het idee dat alleen kracht en snelheid belangrijk zijn? Zoals volwassen mannen tegenwoordig kunnen huilen en dagcrèmes gebruiken, zo zullen hun zonen ten minste niet schrikken voor een beetje nagellak of een strijkijzer van plastic. Geen ouder die bij de tijd is wil meer een zoon die denkt dat strijkwerk (en de stofzuiger, de afwas en het keukentje) later vanzelfsprekend toebehoren aan een vrouw, noch dat de jongen zijn zachte kant niet zou mogen uiten.

Er is één nadeel
Het lastige aan alles uniseks maken is dat je eventuele verschillen tussen jongens en meisjes ermee ontkent. En die zijn er wel. Over mijn broertje gaat het verhaal dat hij een roos kreeg van de bloemist, hij was een jaar of zeven, en onmiddellijk met die roos ging schieten. Een meisje dat met Lego speelt, bouwt sneller een huis met een keukentje van Lego waar poppetjes kunnen koken.

Zelfs als je als ouder niet eraan wilt meedoen (ik had echt niets roze in huis toen mijn dochtertje werd geboren, en haar speelgoed bestond uit de oude blokken en auto’s van haar broertje), zelfs dan sta je een paar jaar later, tot je eigen schrik, met een klein meisje verkleed als suikerspin op de stoep. En je wilde het écht niet. Maar ze wilde het zelf vooral zo graag. En ze kreeg het van anderen, en zag het op televisie. Bij al haar vriendinnetjes. En in films. Ze wilde niets liever dan die prinses zijn of dat moedertje. En ze bleek nogal een eigen willetje te hebben. Dus je liet haar maar… hopend dat ze op een dag er overheen is gegroeid en weer eens een spijkerbroek aantrekt.

Kinderen zijn net mensen, en bij volwassenen zijn ook verschillen tussen mannen en vrouwen te herkennen. We houden er zelfs buitengewoon van – blijkt uit alle boeken en artikelen die daarover gaan – de verschillen te zoeken, beschrijven en te toetsen. En we houden ervan onszelf er in te herkennen: “Ja mijn man is ook altijd veel sneller klaar om van huis te vertrekken dan ik!”.

Maar geef ze toch maar de keuze
Ik denk niet dat jongetjes en meisjes ooit precies hetzelfde zullen zijn. Maar het zou wel fijn zijn als ze een keuze hebben. Als Sam van auto’s mag houden maar zich tegelijkertijd niet hoeft te schamen als hij het leuk vindt met een glitter-toverstafje rond te lopen. En als Anna op voetbal mag willen. Volgens modejournalist Aynouk Tan, die ik interviewde voor HP/De Tijd, blijft het zelfs bij volwassenen voornamelijk een rol: een mannenrol of vrouwenrol waar je niet perse aan hoéft te voldoen.

Ik zal deze keer roze en blauwe muisjes kopen. Ik zal ze door elkaar mixen om uit te drukken dat we van zowel van de mannelijke als de vrouwelijke eigenschappen in de baby zullen gaan houden, in welke mate hij of zij die ook heeft, en in welke mate hij of zij die zou willen uiten.