Waarom het boek toch nog zal verdwijnen
Persoonlijk heb ik in deze kille maanden niet meer nodig dan een goed boek (echt of op de e-reader), mijn houtkachel en een lekker glas wijn om de avond door te komen, maar die vorm van genot is hopeloos achterhaald, denk ik wel eens in een sombere bui. De overburen zitten met ieder een laptop op schoot te kijken naar Sport1 en die hebben het ook best gezellig. Boeken lezen ze wel, maar dan op de enorme smartphone. Tussen de filmpjes, muziekjes en spelletjes door.
Het ligt dan ook erg voor de hand dat er ergens op deze aardkloot iemand op het idee zou komen om dat allemaal te combineren in een vorm van ‘lezen’ die je eigenlijk niet meer als zodanig kunt bestempelen. Een firma in (uiteraard) Amerika komt binnenkort op de markt met e-books in twee formaten: eentje voor de e-reader en eentje voor de meer lawaaiige en kleurrijke vormen van vermaak: de tablet, smartphone, phablet of hoe al die apparaten ook mogen heten. Die laatste categorie ‘boeken’ biedt dan extra’s als geluid, filmpjes en kaarten. Bovendien biedt die firma de boeken per hoofdstuk aan, zodat niemand langer dan een half uurtje per avond kwijt is aan de dagelijkse hoeveelheid leesvoer.
Vuttende echtparen laten de ringtones vrolijk schallen
Nou heb ik persoonlijk een bloedhekel aan al dat gepiep, gekraak en de visuele hoogstandjes van moderne apparaten (mijn computer doet het zonder geluidskaart, hier staat de radio aan) maar daar sta ik bijna alleen in. Als ik in de zomer (nog vijf maanden) buiten zit, loopt de jeugd langs met luide muziek op de mobiel (in een geluidskwaliteit waarvoor het woord abominabel nog te mild is) en zelfs vuttende echtparen laten de ringtones vrolijk schallen.
De moderne tijd, net wat u zegt. Maar genoeg gesomberd: uit zeer recent onderzoek blijkt dat de Amerikaanse jeugd meer leest dan ooit tevoren. De verkoop van kinderboeken is de afgelopen jaren met tientallen procenten geklommen. En intusen is het aantal kinderen dat e-books leest in twee jaar zelfs verdubbeld, naar een mooie ronde vijftig procent. En dat doen ze op alle mogelijke apparaten die pap en mam ter beschikking stellen. Je zou denken, de toekomst van het boek is wel gewaarborgd.
Lezen wordt een belevenis
Nou nee, dus: daarin schuilt nu juist het gevaar. Als de jeugd opgroeit met boeken op een tablet die ook muziek maakt en zelfs boeken kan voorlezen zullen ze dat ook verwachten als ze volwassen lezers zijn. Net zoals ikzelf ben grootgebracht met een boek in de stille woonkamer van mijn ouders, met een schemerlamp en een kolenkachel.
Eigenlijk staat boven dit stuk dus de verkeerde kop: niet het boek zal verdwijnen, maar het lezen in de geconcentreerde vorm van de afgelopen eeuwen, met alleen zwarte letters op wit papier. Lezen wordt een belevenis, met interactieve hulpmiddelen. Een geleidelijke samensmelting van allerlei media, zoals de consument die in steeds hogere mate is gewend.
Erg is dat natuurlijk niet, het vraagt alleen een omschakeling van schrijvers, fabrikanten en boekhandelaren. De computer is de televisie al binnegeschoven (zie ik wel eens bij rijke buren met een smarttv), de radio is de telefoon binnengeslopen en het boek schuift nu de computer in. Mijn manier van lezen wordt net zo ouderwets als middeleeuwse folianten bestuderen in een kloosterzaal. Maar wel lekker stil en genoeglijk, zo bij de warme kachel.
Marinus Kirchjinger is boekhandelaar in een middelgrote stad en schrijft over zijn liefde voor boeken en e-books.
