Eindelijk: vragen staat (weer) vrij
Het spreekwoord ‘vragen staat vrij’ heeft eindelijk weer inhoud gekregen in Nederland. Wie namelijk de overheid om informatie vroeg kreeg die kosteloos. Voor mij als journalist erg belangrijk, want ik stel veel vragen.
Een dertigtal gemeenten hield zich echter niet aan de wet en probeerde transparantie via leges te voorkomen: soms door geld te verlangen per vraag, soms door geld te vragen voor verslagen van gemeenteraadsvergaderingen, soms door de tijd voor het zoeken door te berekenen.
En u voelt hem aankomen: de gevraagde informatie blijkt keer op keer moeizaam vindbaar. Ik heb zaken voorbij zien komen waar gemeente A het gevraagde binnen een kwartier kon vinden, terwijl een andere gemeente daar maarliefst twee dagen voor nodig had. Prijskaartje: duizenden euro’s. Slechte archivering blijkt lucratief: het levert geld op en voorkomt dat burgers openheid krijgen.
Op kosten jagen
Toen ik in 2009 onderzoek deed naar falende ICT werd her en der echt alles uit de kast getrokken om transparantie tegen te gaan: een rekening werd naar mijn zojuist overleden vader gestuurd, ik werd voor bijna 30.000 euro aangeslagen, ik kreeg telefoontjes waar ik het advies kreeg om de informatie maar te laten schieten omdat ik het anders financieel niet zou trekken.
Een groep ambtenaren uit de regio Eindhoven ging zelfs zover om overleg te voeren hoe ze mij het beste kunnen dwarszitten. Het overleg lekte uit en duidelijk is dat ook hier het opvoeren van kosten de beste strategie wordt geacht om me dwars te zitten. “Ook is het mogelijk (indien verplicht) aan het verzoek te voldoen en een aantal legesrechten of andere kostenfactoren PER VERRICHTE arbeid (archief, analyse etcetera) op te voeren zodat mogelijk er wel ‘recht’ is op antwoord, doch dat dit behoorlijk in de papieren gaat lopen voor de aanvrager,” schrijft een ambtenaar dan ook.
Mag niet
Ik weersta de pesterijen en hou stand. In een zaak die voor de rechter in Den Haag kwam, werd duidelijk dat het opvoeren van kosten niet kan. We hebben als burger gewoon recht op transparantie. Daarna zou het diverse malen omvertrekken van de legesheffing een soort stempeltje halen worden. Iedere rechter stelt me in het gelijk.
Maar bij RTL loopt het anders. Hun gewonnen zaken waren voor de gemeenten reden om in hoger beroep te gaan bij het Hof en daarna bij de Hoge Raad. Wob-expert Roger Vleugels voert zijn procedures goed en met verve en hij wint dan ook keer op keer. Leges voor informatieverzoeken mag niet, en heeft nooit gemogen.
Jammer dat er iedere dag weer voor een transparante overheid moet worden gevochten en dat het niet in het DNA van alle ambtenaren zit. Sommige wel, want een ambtenaar uit Ede zei ooit tegen me ‘transparantie moet je niet doen, dat moet je gewoon zijn’. En met dank aan Roger Vleugels staat vragen weer vrij.
Download de gratis app van Tablisto om ons maandblad op uw tablet te lezen
