Spring naar de content

Het referendum over bonussen in Zwitserland is een wassen neus

Het Zwitserse bonusreferendum is in Nederland met gejuich ontvangen. Diverse nieuwsbronnen spraken over ‘korte metten’ en ‘het mes in bonussen’. Dat valt nog wel mee.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Tim Jansen

Ja, de Zwitsers hebben de gouden handdruk en welkomstbonus verboden en hier strenge straffen op gezet. Overtreders kunnen stevige boetes en maximaal drie jaar celstraf krijgen (mits het referendum in een wet wordt omgezet). Het referendumbesluit over bonussen is echter minder baanbrekend.

Aandeelhouders hebben het laatste woord
De kiezers van het Alpenland hebben besloten dat aandeelhouders voortaan het laatste woord hebben over de beloningen van topbestuurders. In Nederland hebben aandeelhouders deze macht als sinds 1 oktober 2004 toen zij het wettelijke vaststellingsrecht ten aanzien van het bezoldigingsbeleid voor het bestuur kregen. Sindsdien hebben aandeelhouders van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven ook enkele malen een beloningsvoorstel weggestemd. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 2008 bij Philips en in 2009 bij Shell. In beide gevallen stemden de aandeelhouders het voorstel weg, omdat er in hun ogen geen of een te magere prestatie tegenover de bonus stond.

Deze twee voorbeelden zijn de uitzonderingen, in het overgrote deel van de gevallen stemmen aandeelhouders in met het voorgestelde beloningsbeleid. Aandeelhouders laten hun oordeel leiden door de prestaties van het bedrijf. Zij stellen geen vragen over de absolute hoogte van de bonus, noch over verhouding van de beloningen van topbestuurders tot de beloning van andere werknemers.

Hiermee beantwoorden aandeelhouders niet aan de ongenoegens die in de samenleving over hoge bonussen leven. In de samenleving wordt de rechtvaardigheid van hoge beloningen an sich in twijfel getrokken. Regelmatig is er in Nederland maatschappelijke discussie ontstaan over beloningspakketten die de goedkeuring van aandeelhouders hadden.

Aandeelhouders hebben andere belangen
Het is niet verwonderlijk dat aandeelhouders zich niet met de maatschappelijke discussie bemoeien. Zoals gezegd focussen aandeelhouders zich op aandeelhouderswaarde. Daarnaast komt de meerderheid van de aandeelhouders vaak uit het buitenland. Neem nu de Zwitserse farmaceut Novartis, waar kort voor het referendum ophef ontstond over de vertrekpremie van de topman. Novartis is voor bijna 58 procent in buitenlandse handen. Een percentage dat door veel Nederlandse bedrijven overtroffen zal worden. Zolang bedrijven in de ogen van aandeelhouders goed blijven presteren, zullen hoge beloningen aan de orde van de dag blijven.

Interessanter is het daarom om te kijken naar een ander Zwitsers referendum waar in het najaar over gestemd wordt. Diverse politieke jongerenbewegingen hebben zich verenigd in het 1:12 initiatief. Het voorstel is simpel. De hoogste baas verdient maximaal 12 keer het salaris van de minst verdienende werknemer. Dit voorstel appelleert in ieder geval aan de gevoelens die in veel West-Europese samenlevingen leven. Berliner Zeitung rekende voor dat in Duitsland de hoogste bazen in de jaren ’80 veertien maal zoveel verdienden als iemand met een gemiddeld inkomen, dit zou momenteel zijn opgelopen tot aan zeventig maal zoveel. Mocht het 1:12-initiatief aangenomen worden, dan kan Duitsland opmerkelijk genoeg een toevluchtsoord worden voor Zwitserse bestuurders.