Wanneer wordt de Nederlandse zelfmoord-problematiek echt aangepakt?
Vrijdag zat ik in een trein van Ede-Wageningen naar Utrecht toen iemand besloot zijn leven te beëindigen. De machinist zag het onheil komen en besloot vol te remmen, maar de snelheid was te hoog. Ik begreep dondersgoed wat zich afspeelde en de lugubere geluiden van de verschrikkelijke dood van de persoon blijf ik sinds de klap maar horen.
Meteen was mij duidelijk dat hier een machinist voor getraumatiseerd is, hulpverleners een kras op hun ziel oplopen en dat treinreizigers – waaronder ikzelf – een tijd nodig hebben om dit een plaats te geven. Het personeel van de NS en Prorail ontpopt zich als ware helden en voerde hun taak fantastisch uit. De informatievoorziening was goed, het ging allemaal relatief snel en natijd werd reizigers ook nazorg aangeboden als ze dat wilden.
Het voelt niet goed
Terwijl ik niets dan lof heb voor het optreden van het personeel van de NS voelt het toch niet goed. Het bedrijf maakt dit te vaak mee en is juist daarom zo professioneel geworden in het afhandelen van zo’n incident. Zoiets dwingt respect af, maar het maakt mij ook ongelofelijk boos.
Honderden keren per jaar springt iemand voor de trein en traumatiseert daarmee omstanders, machinisten, conducteurs, medewerkers Prorail, politie, eerste hulpverleners, ambulancepersoneel, eerste hulpmedewerkers (als ze het overleven) en ook reizigers. In Europa pleegt een leger van bijna 75.000 mensen jaarlijks zelfmoord. Dat zijn ruim vijf keer zoveel als het aantal mensen dat door terrorisme wereldwijd in het piekjaar 2007 om het leven kwam. In Nederland plegen jaarlijks zo’n 1.500 mensen met succes zelfmoord en het aantal neemt niet af. Dat zijn dus ruim twee keer zoveel mensen dan jaarlijks als gevolg van een verkeersongeval overlijden.
Verschrikkelijk
Er is iets fundamenteel mis als jaarlijks zo’n grote groep ervoor kiest de wereld te verlaten. Wat ook de reden is, dit raakt me als mens. Wat doen wij als maatschappij verkeerd dat mensen zo wanhopig worden dat ze zo’n keuze maken?
Een goede vriendin van mij heeft vorig jaar deze keuze ook gemaakt. Toen vrijdag de trein begon te remmen wist ik het meteen en kwamen de pijn en het verdriet terug. Wat ook pijn doet is dat we massaal niet in staat zijn om zelfmoord te voorkomen. Dat deugt niet. Natuurlijk zie ik dat er al veel gebeurt, maar kennelijk zijn we niet succesvol.
Meer prioriteit
Het lijkt dat we als maatschappij zo verhard zijn dat mensen moedig genoeg zijn om voor de trein te springen, een pil te slikken, zichzelf op te hangen of zichzelf op andere wijze van het leven te beroven. En zo lang de media er niet over spreken brengen we niemand op een idee. Dat is misschien zo, maar het herbergt ook het gevaar dat er kennelijk geen probleem is.
De stilte van het niet bespreken, betekent ook dat we niet wijzen op alternatieven. Zo’n voorbeeld is Viktor Staudt. Hij pleegde ooit zelfmoord door voor de trein te springen. Tenminste dat probeerde hij. Het ging mis en hij verloor zijn benen. Hij kwam uit de situatie, pakte de draad weer op, schreef een boek en geeft lezingen over het onderwerp. Dat blijkt veel mensen te helpen. Dagelijks helpt 113 Online mensen geen zelfmoord te plegen. Het kan dus anders.
Scheve verhoudingen
Voor de aanrijding was ik op weg naar een persconferentie over de vliegramp in Tripoli, waar 70 Nederlanders het leven lieten. Maar terwijl wij jaren op het rapport zaten te wachten pleegden ongeveer 4.000 landgenoten met succes zelfmoord. De statistieken laten zien dat dit probleem groter is dan bijvoorbeeld het aantal dodelijke aanrijdingen, maar het krijgt niet de aandacht en het budget waarmee het écht kan worden aangepakt.
Het verhaal van Viktor Staudt leert dat het zien van een ander perspectief levens kan redden. Daar ligt toch echt een maatschappelijke taak.
