Holocaust onderzoek van het USHMM deugt niet
Het US Holocaust Memorial Museum in Washington DC is een zeer succesvolle stelling die toevallig net 20 jaar bestaat. Het USHMM is waarschijnlijk ook het rijkste instituut op het gebied van de holocaust. Er wordt veel onderzoek verricht, de laatste 13 jaar onder meer naar het exacte aantal nazikampen, getto’s en gevangenissen in bezet Europa.
Afgelopen zondag publiceerde een journalist van de New York Times, Eric Lichtblau, over dit onderzoek, dat 13 jaar loopt en waarschijnlijk op zijn gebied het meest uitvoerige ter wereld is, onder de prima kop ‘The Holocaust Just Got More Shocking‘. Maar of dat wel zo is, staat nog te bezien. Het totaal aantal Joodse slachtoffers is namelijk nog steeds hetzelfde.
In Nederland ‘slechts’ 15 kampen
Maandag publiceerde de Volkskrant dit artikel maandag weer in zijn geheel. De strekking is verbazend: er waren niet 7.000 en getto’s en kampen, maar 42.500. Al die gegevens komen in een encyclopedie van de Holocaust van het USHMM, waarvan nu de eerste twee delen klaar zijn. Ze zijn bij Amazon te koop. Raar is weer dat een kamp dat wel op Wikipedia staat, Bronnaja Gora, weer niet te vinden is bij het USHMM.
Voor Nederland geeft het USHMM ook een vreemd aantal kampen op: er zouden er 15 zijn geweest – en dat klopt simpelweg niet. Eind 1941 richtten de Duitsers hier bijvoorbeeld 39 Joodse werkkampen op in Drenthe en Overijssel, waar voor de Heidemij gewerkt werd. En dan had je natuurlijk Westerbork, Amersfoort en Vught.
Er waren ook nog kamp Schoorl, feitelijk het allereerste, en strafkamp Erika in Ommen. Vanaf september 1942 kwam er ook een tijdelijk Joods werkkamp op landgoed Avegoor in Ellecom, bij de opleiding van Nederlandse SS-ers. Het is nu een luxe hotel.
Daarnaast hadden de Duitsers hier ook tijdelijke kampfilialen, vaak voor dwangarbeid aan de ruim 20 vliegvelden die zij in Nederland aanlegden. Bij het grote militaire vliegveld Venlo had kamp Vught bijvoorbeeld een vaste zogenaamde ‘Aussenstelle’ of ‘Aussenlager’. Afgezien van bombardementen was het leven daar soms dragelijker dan in het kamp.
Los hiervan: het Nederlands verzet runde tijdens de oorlog gek genoeg ook kampen. Daaronder een gevangenisje voor Duitse krijgsgevangenen diep in de Biesbosch, op een woonboot, en kamp Prins Bernhard, in de bossen bij Raalte. Hier zaten ongeveer 30 Duitse en Oostenrijkse soldaten en enkele Italianen. Dit kampje heeft zo’n vier maanden bestaan en Groene-hoofdredacteur Martin van Amerongen schreef er een verbaasd en bewonderend boekje over. Er was ook nog een onderduikerskampje in een ondergronds hol in de bossen bij Dwingeloo in Drenthe. Van die dingen.
Onwaarschijnlijk
Ik liep een paar jaar terug met mijn hond langs het Joodse Shoahmonument in Warschau, toen daar een klas Joodse middelbare scholieren met hun gids neerstreek. Die gids gaf uitleg in het Engels, en ik weet nog hoe ik met stijgende verontwaardiging zijn politieke vertekenend betoog aanhoorde, dat eigenlijk één grote aanloop naar wraak was. Zo werkt het niet, dacht ik toen, en gelukkig doet het USHMM het ook niet op die manier. Maar het blijft wel raar dat het USHMM de gegevens voor Nederland zo verkeerd weergeeft.
Over één cijfer is overigens wel overeenstemming: het aantal getto’s. Dat is namelijk ook onderzocht door de officiële Israëlische staatsinstelling voor onderzoek van de Holocaust, Yad Vashem, die er in 2009 ook een encyclopedie over publiceerde: hun aantal is evenals het USHMM onderzoek 1.100. Door deze overeenkomst wordt het verschil in het aantal overige kampen en gevangenissen nog krasser, en zelfs onwaarschijnlijk.
Arthur Graaff is journalist en hoofdredacteur van Nieuws-wo2.tk
