A.F.Th. van der Heijden spreekt voor het eerst in drie jaar over Tonio
Morgenavond in College Tour treedt schrijver A.F.Th. van der Heijden voor het eerst in de publiciteit sinds zijn zoon drie jaar geleden omkwam bij een verkeersongeval.
De requiemroman die hij ter nagedachtenis aan Tonio schreef werd overspoeld met prijzen, maar de auteur liet bij alle uitreikingen verstek gaan. Op 30 mei, een week na de derde sterfdag van zijn zoon, zal hij voor het eerst persoonlijk een prijs in ontvangst nemen, en wel de prestigieuze P.C. Hooftprijs.
Uw verslaggever was vanmiddag aanwezig bij de opnames in het Tropeninstituut.
Trainingsbroek en houthakkershemd
Van der Heijden heeft vandaag voor het eerst weer mensenkleren aangetrokken. Drie jaar lang was hij uit te tekenen in trainingsbroek en houthakkershemd, dezelfde kleren die hij snel had aangeschoten toen op 23 mei 2010 de politie voor de deur stond. Dwangmatig, noemt hij het zelf.
Er zijn sinds die dag veel “pijnstillers on the rocks” doorheen gegaan, zoals hij zijn wodkaconsumpties noemt. Samen met zijn vrouw Mirjam Rotenstreich stortte hij zich behoorlijk op de drank. Om tot het verlies door te dringen.
Als er beelden van Tonio getoond gaan worden, twijfelt hij even en zegt dan: “Ja, ik kan het aan.” Confronterend, maar minder moeilijk dan hij dacht. Tonio’s opgewektheid in de filmpjes straalt over zijn dood heen.
Angst om te sterven
Is zijn angst om te sterven groter geworden nadat zijn zoon verongelukte? – vraagt iemand uit het publiek. De doodsangst niet, zegt Van der Heijden. Die is gek genoeg minder geworden. “Tonio was pas 21 en deed me voor hoe je moet sterven.” Het is de angst om te sterven zonder vlees en bloed na te laten. Tonio was zijn enige zoon, en een tweede leg zit er niet meer in.
De schuld van Tonio’s dood legt Van der Heijden niet bij de automobilist. Er is geen schuldvraag. Hij reed iets te hard, maar Tonio keek ook niet goed uit. Het was het noodlot, twee krachten die op elkaar botsten.
Verfilming en nieuwe roman
Net als twee eerdere romans van de schrijver, wordt ook Tonio binnenkort verfilmd. Wie zijn zoon moet spelen? Dat weet Van der Heijden niet. Daarnaast is het boek toch altijd beter – in ieder geval voor de schrijver zelf.
Van der Heijden is ook bezig met een nieuwe roman over Tonio. Hij kreeg een visioen toen hij op de Vijzelgracht liep. De schrijver had gehoord van de studenten die ‘s nachts feestvierden in de bouwput van de Noord/Zuidlijn en stelde zich Tonio voor in de modder onder de plankieren. Net als in de mythe van Orpheus kon hij met hem praten, maar niet achterom kijken.
In overdrachtelijke zin zou je het een vervolgroman kunnen noemen. Een mythologische aanpak: Tonio die over zijn dood heen is gefietst. Niet meer op het wegdek, de plaatst des onheils, maar in de onderwereld.
Nieuwe kroonprins van de Nederlandse literatuur
Drie jaar geleden werd Van der Heijden door Harry Mulisch de kroonprins van de Nederlandse literatuur genoemd. Mulisch is inmiddels gestorven, dus de koning mag een nieuwe kroonprins aanwijzen. Geen Arnon Grunberg. Van der Heijden noemt een aantal betrekkelijk jonge schrijvers. De jongste – Thomas Heerma van Voss – is van Tonio’s leeftijd.
