Spring naar de content

Waarom boekenuitgevers overbodig zijn

Weten uitgevers eigenlijk nog wel wat lezers willen lezen? Als je naar de markt van e-books kijkt zou je denken van niet.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Geert Poorthuis

In Engeland wordt twintig procent van de e-books verkocht via ‘self-publishing’: de schrijver zet het boek zelf online te koop. In Amerika is dat percentage nog hoger: daar zijn vijf van de tien digitale bestsellers zonder bemoeienis van een uitgever tot stand gekomen. Toch noemde Andrew Franklin van Profile Books dat soort boeken deze week ‘rotzooi’. Een hooghartig dedain dat overigens een lange geschiedenis heeft.

Lezers trekken zich niets aan van literatuurcritici
Om maar meteen het bekendste voorbeeld te noemen: Fifty Shades of Grey van E.L. James (Vijftig tinten Grijs, zo u wil) is nooit aan een uitgever voorgelegd maar ontstaan uit de online fansite van een televisieserie. Pas nadat het ‘viral’ ging als e-book toonden traditionele uitgevers interesse en werden wereldwijd meer dan 70 miljoen exemplaren verkocht. Veel critici vinden het nog steeds een slecht geschreven boek, maar daar trekken de lezers zich niks van aan. De trilogie heeft inmiddels gezorgd voor een hausse aan vrouwelijke erotiek, ook en helaas in dit land. Ach, nou ja, dat moeten de dames ook maar zelf weten.

En een van de leukste boeken die ik ooit las, A Confederacy of Dunces van John Kennedy Toole (alweer uit 1980), is na voltooiing geweigerd door, geloof ik, 26 uitgevers. De schrijver trok al die afwijzingen niet meer en pleegde zelfmoord. Alleen de volharding van zijn moeder zorgde ervoor dat het elf jaar na zijn zelfgekozen dood alsnog tot publicatie kwam. Het wordt nu op een lijn gesteld met The Catcher in the Rye van Salinger, dat uitgevers ook maar moeizaam als meesterwerk herkenden.

Verschuiving in machtsposities
Had John Kennedy Toole nog geleefd dan had hij zijn levenswerk bij Amazon, Kobo of Apple zelf digitaal te koop kunnen aanbieden. We weten natuurlijk niet of het dan niet tot zelfdoding was gekomen want een opgewekt mens was Toole niet. Wel geestig. Maar het geeft maar aan dat in de boekenwereld een verschuiving gaande is in machtsposities. Niet langer is het aan de traditioneel opgeleide redacteuren van de conservatieve uitgeverijen om te bepalen wat de literaire of commerciële waarde van een boek is.

Dat oordeel is nu exclusief voorbehouden aan de fans en de lezers en dat is een goede zaak. Het succes van een boek (of moeten we zeggen een tekst, want veel van de digitale bestsellers worden niet eens meer afgedrukt) hangt af van de vraag of het aansluit bij de levensstijl van de lezer en natuurlijk de handigheid waarmee het via de social media wordt verspreid en aanbevolen. De taak van uitgeverijen blijft voortaan beperkt tot het ontdekken van de pareltjes die wel voldoen aan de verouderde literaire criteria. Om die vervolgens in een kleine oplage af te drukken voor het snobistische publiek dat papieren boeken wenst te lezen.