Wanneer wordt Mart Smeets geschiedenis?
Er zijn van die oudere jongeren van wie je wenste dat ze niet zouden aankondigen te stoppen met werken. Neem de Amerikaanse schrijver Philip Roth, die me in diepe rouw dompelde toen hij onlangs aankondigde de pen aan de wilgen te hangen.
Er zijn evenwel ook van die oudere jongeren van wie je hoopt dat ze eindelijk gevolg zouden geven aan hun belofte om met pensioen te gaan. Mart Smeets is een van hen. Vorig jaar liet hij Nederland (en uiteraard de wereld) weten er na de Olympische Spelen mee op te houden, maar wie is dezer dagen nog steeds de presentator van het Tour de France-programma De Avondetappe? Juist, ome Mart. Hij heeft er zelfs zin in: hij heeft zich voorwaar een nieuw brilmontuur aangeschaft, misschien een subtiele hint dat hij gewoon blijft doorgaan.
Dominee Mart
Laat subtiliteit nu nochtans datgene zijn waar Mart niet in uitblinkt, en laat dat ook de reden zijn waarom ik niet altijd de volledige Avondetappe kan uitzitten nadat ik Karl Vannieuwkerke op de Vlaamse televisie Vive le Vélo zag presenteren. Zelfs als Mart geen trui of overhemd draagt die des avonds laat een aanslag pleegt op je naar rust verlangende pupillen, blijft hij de hele uitzending alomtegenwoordig.
Terwijl Karl Vannieuwkerke erin slaagt zich onzichtbaar te maken wanneer een praatgast aan het woord is, is Smeets zo verpletterend aanwezig dat je hem hoort en ziet zelfs als hij niet in beeld is – eigenlijk zou zijn programma probleemloos Vive Mart kunnen heten. Mart is de dominee in het preekgestoelte: hij zwijgt geen seconde en is er in het diepst van zijn gedachten van overtuigd dat hij de waarheid in pacht heeft.
Tegelijk is die onwrikbare zelfzekerheid een van de charmes van Smeets: zo arrogant kan hij zijn dat het haast aandoenlijk wordt, en je het hem bijna zou vergeven. Waarschijnlijk is dat ook de reden waarom Vlamingen na Vive le Vélo vaak nog De Avondetappe meepikken: stiekem genieten we van onze ergernis aan de Spetterende Spraakwaterval genaamd Smeets.
Jij wonderlijk arrogant schepsel
Maar geef mij, als ik moet kiezen, toch maar Vive le Vélo: zo’n circus is de Tour de France dat ik een presentator prefereer die geen scheut bovenop alle hectiek van de dag doet. Dat is net waar Vannieuwkerke in slaagt: er wordt over koers gepraat zonder drukdoenerij, en de keuze voor twee in plaats van drie praatgasten (zoals bij Mart) draagt beslist bij aan die rust. In tegenstelling tot de NOS heeft de VRT bovendien niet bespaard op de toeristische rubriek in het programma – een slimme zet om de kijkcijfers de hoogte in te jagen, want op die manier blijft vrouwlief, die misschien niet van koers houdt, vaak toch kijken.
Mart, jij wonderlijk arrogant schepsel, laat deze jaargang van De Avondetappe de laatste zijn, of je wordt een karikatuur van jezelf. De NOS deelde onlangs in een persbericht mee dat het programma staat of valt met Mart, dus als hij stopt, zal het wellicht verdwijnen – maar Vive le Vélo zal de lacune voor de Nederlandse kijker kunnen opvullen. Het wordt tijd, Mart, om de wijsheid van Philip Roth tot je te laten doordringen: “Everyone becomes a part of history whether they like it or not and whether they know it or not.”
