Spring naar de content

Rouwvoyeurisme in de krant: compassie met de onbekende overledene

Overlijdensadvertenties in kranten hebben altijd een bijzondere aantrekkingskracht uitgeoefend op mijn oma. De kerk heeft zij decennia geleden de rug toegekeerd, maar wanneer zij arriveert bij de overlijdensadvertenties toont zij een christelijke compassie met de vreemde. Iedere onbekende overledene wordt betreurd. Regelmatig verzucht ze dat mensen steeds jonger de aarde verlaten.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Tim Jansen

De krant liegt nooit
Dat het CBS statistisch kan bewijzen dat Nederlanders almaar ouder worden maakt weinig indruk op haar. De krant liegt immers nooit. Het bekijken van de zwartgekaderde laatste eerbetuigingen gaat gepaard met een commentaar. Mensen boven de 80 zijn ‘niet in de wieg gesmoord’, onder de 75 ben je te vroeg gegaan. Bij veertigers en dertigers gaat het medeleven uit naar de nabestaanden, echtgenoten en kinderen in het bijzonder. Hadden de terhemelgaanden de dertig nog niet bereikt dan is het toch verschrikkelijk dat ouders hun eigen kind moeten begraven.

Aanvankelijk begreep ik geen snars van deze in mijn ogen macabere bezigheid. Wat bezielt de mens om rouwadvertenties van volstrekt vreemden te lezen. Weliswaar staan de nagedachtenissen in een openbaar medium, het voelt toch als gluren. Inmiddels begrijp ik dat het rouwvoyeurisme dient als dagelijkse herinnering aan de angst voor het onvermijdelijke. De advertenties weerspiegelen de onrechtvaardigheid van het onvermijdelijke. Dood gaan we allemaal. Vaak te vroeg, soms veel te vroeg. In het medelijden met de vroeggestorvenen weerklinkt dankbaarheid voor elke dag dat mijn oma in goede gezondheid verkeert.

Online condoleanceregisters
Ik vermoed dat de dankbaarheid groeit naarmate het verschil tussen het geboortejaar van de onbekende overledenen en het geboortejaar van mijn oma steeds kleiner wordt. Maar wat als de krant verdwijnt? De advertentiemarkt voor dagbladen krimpt al jaren, gelijk het abonneebestand. Dat laatste gaat deels langs de natuurlijke weg en is daarmee de reden dat de markt voor overlijdensadvertenties redelijk stabiel lijkt. Een laatste groet in een dagblad is nog steeds een populaire manier om een overledene te eren en stelt oude bekenden van de overledene in staat om kennis te nemen van het heengaan.

Hoe zullen jongere generaties kennis nemen van het overlijden van oude bekenden? Online condoleanceregisters bieden bekenden de gelegenheid hun gemis te verwoorden, maar deze moderniteit biedt geen alternatief voor het door het (regionale) dagblad speuren naar oude bekenden die ons ontvallen zijn. In de globaliserende wereld worden de gestorvenen alleen nog gegroet door een kleine kring.

Gelukkig is de krant voorlopig nog niet dood. Mijn oma wens ik nog jaren compassie met de vreemde toe. En ervan uitgaande dat we in de juiste volgorde uit de tijd stappen dan verzorg ik met liefde de laatste eer richting medelevende onbekenden.