Een dag als Jas op de Volendammer kermis
Uit nieuwsgierigheid en om te voorkomen dat ik word beticht van hoofdstedelijke navelstaarderij laat ik mij graag uitnodigen voor feesten in wat nog wel eens laatdunkend ‘de provincie’ wordt genoemd.
Daarom liet ik mij graag inviteren op de Volendamse kermis, want nergens schijnt het IJsselmeer gezelliger over te gaan in land. De jaarlijkse kermis draait, zoals het echte dorpen betaamt, om de bierpomp die de bevolking van de resterende hersencellen mag ontdoen. Oh ja, en voor de kinderen zijn er natuurlijk daadwerkelijk kermisattracties.
Colombiaans goud
Clichés over het vissersdorp verhalen dat de bevolking knoerthard werkt en dat er veel cocaïne gebruikt wordt. Of het tweede een uitvloeisel (geld zat!), dan wel een noodzakelijke voorwaarde (anders is het werken niet vol te houden!) van het eerste is weet ik niet. In het verlengde daarvan kun je je afvragen waarom de kermisfeesten vier dagen duren. Is dat simpelweg verdiend loon naar hard werken of kan men zolang feesten vanwege het ruim voorradige Colombiaanse goud?
Vraagstukken waarover mijn Volendamse vrienden zich niet gebogen leken te hebben. Bij hen stond de zondag (vier dagen leek mij te gortig als ‘Jas’) niet in het teken van sociologische bespiegelingen over hun dorp, maar van singeltjes. En niet singeltjes als in vrijgezelle dames, maar cd’s waarop maximaal twee nummers staan. Singeltjesdag is een eenvoudig concept. De heer des huizes regelt bier, de gasten nemen singeltjes mee die door de heer des huizes worden afgespeeld (alleen het eerste nummer!). Zes bier en tig singeltjes verder concludeer je dat de collectieve wansmaak van de Volendamse vriendengroep de plaatselijke platenboer Harmen in de jaren negentig mooie vakanties bezorgd moet hebben.
Een kleurige dijk
Daarna op naar de belangrijkste kermisattractie voor volwassenen. De Dijk. Een soort barstrip à la Salou of Cherso, maar dan met pittoreske Volendamse dijkwoningen en een wijdere leeftijdsspreiding onder de bezoekers. Wat deze Jas als eerste opviel waren de bontgekleurde gezichten en praktische kapsels die de Dijk sierden. In de hippe grote steden heerst het misverstand dat feesten en hardloopwedstrijden alleen leuk zijn wanneer je door een gekleurde poederwolk bent gestapt. Dit schijnt in India te staan voor gelijkheid, vreugde en wederzijds respect. Niemand weet waarom je iets zou moeten aannemen van een volk dat koeien knuffelen en vrouwen verkrachten als volkssporten heeft. Daarom bespuiten ze elkaar in Volendam elkaar sinds jaar en dag dan ook met ouderwetse glitterspuitbussen. Lelijkheid, acne of andere dermatologische onregelmatigheden maskeer je er niet mee, maar gezellig is het wel.
Gekleurde letters die op het voorhoofd of in de nek geplakt werden waren een andere populaire lichaamsversiering. Soms las ik dezelfde voornaam als op de gouden ketting daaronder, soms las ik de achternamen die mij leerden dat de variëteit aan Volendamse achternamen rijker is dan het stereotype wil. Eén stelletje wilde hun diepe emotionele band benadrukken. Hij had een ‘k’ op zijn voorhoofd, zij ‘ut’. Ik was ontroerd.
Losse morele banden
Uit de speakers schalde, hoe kan het ook anders, veel Volendamse muziek. Nederlandse muziek die achter het klaphek (oftewel buiten Edam-Volendam) is geproduceerd wordt regelmatig voorzien van Volendam- of kermisgerelateerde teksten. Tekstuele creativiteit kan de makers daarbij ontzegd worden. Viva Hollandia wordt eenvoudigweg ‘Kermis in Volendam’. Iemand gaf aan beide versies uit zijn hoofd te kennen. Ik knikte bewonderend.
Een vriend legde ondertussen uit dat er in alle leeftijdsgroepen de ‘gekste dingen’ gebeuren tijdens de kermis. Moeders van vrienden konden zomaar staan te snavelen met de buurman. Af en toe leidde dat tot een scheiding, maar meestal niet. De boodschap was duidelijk: tijdens de Volendammer kermis werden de morele banden opgerekt. Het deed mij denken aan het boek Religie voor Atheïsten, van de Britse filosoof Alain de Botton. In deze ‘heidense gebruikersgids’ pleit hij ervoor om jaarlijks enkele dagen bandeloos te leven. Gedurende deze dagen zou de mens zich te goed kunnen doen aan copieuze maaltijden, enorme hoeveelheden drank en buitenhuwelijkse seks. Lang om te filosoferen over de overeenkomsten tussen de Volendammer kermis en De Bottons vrijstaat had ik niet.
Lever van graniet
Om 8 uur moest ik mijzelf na ettelijke biertjes en cola-berenburgjes richting de bus dwingen. Domme Jas, natuurlijk. Een Volendammer neemt gewoon herstelverlof na kermis. Of ik eigenlijk überhaupt welkom was in Volendam? Zeker, het feest is goed toegankelijk voor Jassen. In Volendam is iedereen aardig tegen iedereen. Zolang je maar bestand bent tegen Hollandse muziek, praktische kapsels, vrolijkheid en bovenal enorme ladingen bier. Want Volendammers hebben naast een hart van goud, ook een lever van graniet.
