Stop de crisis te ontkennen: we moeten dwepen met de depressie
Komt de bodem van de crisis eindelijk in zicht? De bodem van de huizenmarkt in elk geval niet, die moeten we nog aantikken. En ook de problemen bij de Europese banken zijn nog lang niet opgelost. Maar toch: de tekenen van de laatste fase van de crisis dienen zich aan. Het meest overtuigende bewijs tot nu toe: de avond van het Amsterdamse Lijflied.
Want die gaat dit jaar over de crisis. Niet alleen de economische, maar ook de emotionele, zo lees ik. En desnoods nemen ze in oktober in het Concertgebouw het milieu en de zorg ook nog even mee.
Eindelijk.
Collectieve state of mind
Nederland heeft de bodem van de crisis nog niet bereikt. Psychisch waren we tot nu toe zo ver nog niet. Onze collectieve depressie is nog niet diep genoeg om aan het herstel te beginnen. Zeker: we kopen geen auto’s meer en geven weinig uit, maar dat zijn hooguit optelsommen van individuele beslissingen. Waar ik op doel is zoiets als een collectieve state of mind. Een gezamenlijke emotionele toestand. Wat laten we van onszelf zien aan de buurman? Hoe praten we over ons lot?
Als groep vertonen we nog te weinig tekenen van een depressie. Natuurlijk, er is leed, achter de deuren. Maar we lijden in stilte. Op Facebook zijn we optimistisch als altijd, en op LinkedIn hooguit ‘op zoek naar een uitdaging’. Als identiteit dat is wat je van jezelf laat zien, dan zijn we collectief in een staat van ontkenning over de crisis.
En zolang we de crisis niet erkennen, kunnen we hem ook niet aanpakken. Pas als we, zoals in de jaren tachtig, “Klote!” durven antwoorden op de vraag ‘hoe gaat het?’, zijn we op de bodem van de crisis beland. Een luchtbel spat pas uiteen als de goegemeente denkt dat succes normaal is en de sky the limit. Op dezelfde manier treedt herstel pas op als we allemaal denken dat het nooit meer goed komt.
Kan ik met iemand meerijden naar de voedselbank?
Zo bezien brengt Mark Rutte met z’n ‘het gaat eigenlijk hartstikke goed, ga nou kopen’-boodschap het herstelproces schade toe. Waar blijft de tweet ‘het tekort stijgt en ik heb niemand om tegenaan te kruipen’ van @MinPres? En waar blijven de Facebookberichten als ‘ik laat de sollicitatieafwijzigingen vandaag ongeopend en blijf in bed’ of ‘kan ik straks met iemand meerijden naar de voedselbank?’
We hebben een coming out nodig van werklozen en crisisslachtoffers. En daar moeten we ze bij helpen. Pas als op LinkedIn niet meer om een uitdaging wordt gevraagd maar om een redding en we het aandurven om ons leed te bezingen, pas dan kan het herstel beginnen.
Ik kan niet wachten op de avond van het Amsterdams crisis-lijflied.
