Spring naar de content

‘Bieb bedient het grote e-bookpubliek’

Het venijn in columns van Geert Poorthuis voor HP/De Tijd over de bibliotheek en e-books lijkt vooral te worden veroorzaakt doordat wij niet voorzien in zijn e-bookbehoefte. Kwalitatief noch kwantitatief. Daar heeft hij een punt. Ook wij willen graag meer. Maar om bibliotheken daarom weg te zetten als derderangs boekenverkopers is te kort door de bocht.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: De Redactie

Bibliotheken vervullen een brede maatschappelijke functie: we willen zo veel mogelijk mensen laten lezen. Kennis draagt bij aan welzijn en zelfontplooiing van de mens. En lezen is leuk. Nederland staat nog aan het begin van het beschikbaar stellen van e-books via de bibliotheken. Geen enkel land heeft een business model dat naar tevredenheid werkt voor alle spelers in de boekenbranche en dat we zo kunnen overnemen. Ook specifieke wet- en regelgeving (per land) speelt een rol van betekenis.

Stichting Bibliotheek.nl (BNL) ziet de mogelijkheden en onmogelijkheden van het uitlenen van e-books. In opdracht van het ministerie van OCW zijn wij verantwoordelijk voor het opbouwen van de digitale bibliotheek. Zo zorgen we ervoor dat de totale collectie van ruim 5 miljoen boeken, verzameld in de Nationale Bibliotheekcatalogus, digitaal toegankelijk wordt én kopen we in opdracht van de Vereniging van Openbare Bibliotheken centraal e-books in voor de bijna 1.000 bibliotheken die ons land rijk is.

Ruim twee jaar geleden zijn we met uitgevers in gesprek gegaan. Omdat een e-book juridisch gezien geen boek is maar een dienst, valt het uitlenen niet onder de uitzondering op de Auteurswet. Dit betekent dat wij met iedere uitgever afzonderlijk contracten moeten afsluiten. Dat kost tijd. Bovendien is het e-book duurder, er wordt geen 6% maar 21% BTW belast. Voor de zomer hebben we een uitleenmodel voor e-books gepresenteerd wat recht doet aan de Nederlandse situatie en probeert weg te blijven bij een discussie over de meest recente titels. Dat biedt een startpunt voor bibliotheken en uitgevers. En vanuit die startpositie zal het aanbod groeien. Dat nemen we nu al waar: het aantal titels dat wordt aangeboden aan bibliotheken stijgt (enorm) en de titels worden steeds recenter, tot aan nieuwe titels toe. De bibliotheken hebben dit collectief omarmd, maar moeten nog wel ieder voor zich de stap zetten om BNL te machtigen gebruik te mogen maken van hun lidmaatschapsgegevens. Dit vanwege de Wet Bescherming Privacy (Wbp). Ondertussen is dat door ruim 90% gedaan en de verwachting is dat iedere bibliotheek zich voor het einde van dit jaar aanmeldt. Er is dus op geen enkele wijze sprake van verdeeldheid in de branche. Integendeel!

De LeesMeercampagne en de VakantieBieb app geven ons veel informatie over de interesses en het leesgedrag van de gebruiker. Meer dan 100.000 lezers downloadden deze zomer ruim een half miljoen e-books. De ambitie van bibliotheken is niet om per se de nieuwste boeken beschikbaar te stellen, maar in een brede range een interessante variatie aan te bieden voor een groot publiek. Zo zijn alle titels van Tommy Wieringa straks beschikbaar, behalve zijn meest recente. Op termijn gaan de bibliotheken ook deze nieuwe titels aanbieden, maar de wijze waarop is nog onderwerp van discussie met uitgevers. Daar willen de bibliotheken niet op wachten.

Twee trends helpen daarbij: gebruik in plaats van bezit en betaalbaarheid. Eén trend is al enige tijd zichtbaar, steeds meer mensen geven de voorkeur aan gebruik boven bezit. Laat dat nou juist de core business zijn van bibliotheken. En betaalbaar: de 1.000 e-books ouder dan 3 jaar zijn kosteloos te lezen. En voor € 20,- per jaar extra kun je via de bibliotheek 18 meer recente e-books lezen van 1-3 jaar oud. Welke andere aanbieder kan daar tegenop? We starten vanaf begin 2014 met ruim 2.000 e-books. Inmiddels is het voor alle uitgevers van Nederland mogelijk om via CB Online, het aanbiedingsplatform van Centraal Boekhuis, ook een vinkje te plaatsen voor uitlenen van het e-book via de bibliotheek. En daar is al volop vraag naar. Geen wonder, achter de 4 miljoen leden van de bibliotheken schuilt een enorm lezerspotentieel. Over markt gesproken. Ik voorzie dat we in 2014 het aantal e-booktitels meer dan verdrievoudigen.

De openbare bibliotheken hebben nog een troef in handen. In overleg met de uitgevers kunnen we de backlist van uitgevers stap voor stap digitaliseren en omzetten in e-books. Wie weet komt het na het ontsluiten van de verzamelde werken van Gerard Reve dan toch nog goed tussen de bibliotheken en Geert Poorthuis.

Diederik van Leeuwen is directeur van Stichting Bibliotheek.nl