Amerika’s dapperste atlete
Stanislawa Walasiewiczowna werd in 1911 geboren in Polen, maar verhuisde kort voor haar eerste verjaardag naar Cleveland. Ze groeide op als een Amerikaanse, in een wijk die we tegenwoordig kennen als Slavic Village. Op jonge leeftijd al veranderde Stanislawa haar naam in Stella – ze was immers Amerikaanse onder de Amerikanen.
De wereld zou Stella Walsh nog leren kennen.
Bull Montana
Stella was een uniek sprinttalent in een tijdperk waarin sportende vrouwen nog geen vanzelfsprekendheid waren. Ze verbeterde meer dan twintig keer een wereldrecord.
In haar vrije tijd blonk ze uit als softbalster, als schaatster en als basketbalster. Stella Walsh was geboren om te sporten.
Wanneer ze als meisje met de jongens honkbalde, noemde tegenstanders haar Bull Montana. Dat was niet per se vleiend bedoeld – Bull Montana was de artiestennaam van worstelaar en acteur Lewis Montagna.
Ach, neem het ze eens kwalijk: Stella sloeg als een kerel.
In totaal zou ze maar liefst vijfduizend atletiekwedstrijden winnend afsluiten.
In 1932 bereikte Stella Walsh het toppunt van haar roem: Olympisch goud in Los Angeles. Maar die zege zou haar meer verdriet dan goed doen.
Stella Walsh zou op die Spelen eigenlijk voor de Verenigde Staten hebben moeten lopen. Maar nadat haar vader kort voor het toernooi werd ontslagen, zag de Poolse regering haar kans schoon: Polen bood Stella een goede baan en een gratis opleiding aan, op voorwaarde dat ze de naturalisatieprocedure tot Amerikaanse onmiddellijk zou stopzetten.
Stella Walsh ging akkoord, en zo won een door en door Clevelands meisje in Los Angeles goud voor Polen.
Twijfels over geslacht
Na de Spelen vertrok Stella Walsh naar Warschau. Daar zou ze worden opgeleid tot journaliste, maar toen ze een enkelblessure opliep die levensbedreigend leek te zijn, keek de Poolse overheid nauwelijks nog naar Walsh om en keerde Stella terug naar Cleveland.
Bij terugkeer in Amerika bleek Stella’s heerschappij intussen ten einde: ze was overvleugeld door Helen Stephens, een blonde all American girl, die niet alleen sneller liep dan Walsh, maar er ook nog eens veel leuker (lees: vrouwelijker) uit zag.
Twijfels over het geslacht van Stella Walsh deden al langer de ronde in de Amerikaanse atletiekwereld, maar tot beschuldigingen kwam het nooit.
Teleurgesteld over de pesterijen en de verdachtmakingen trok Stella Walsh zich enkele jaren later gedesillusioneerd terug uit de sport. Tot zij in de jaren zeventig – een oudere dame al – plotseling terugkeerde, als coach van de Pools-Amerikaanse atlete Terri Nolan. Lang zou die loopbaan niet mogen duren.
*
Het gaat niet goed met Cleveland. De stad is in crisis, het centrum is bezig een spookstad te worden en wijken waar het een paar geleden nog prima mee ging, zijn in een paar jaar tijd uitgegroeid tot heuse getto’s.
Wijken zoals Slavic Village.
Op de avond van 4 december 1980 wandelt Stella Walsh uit Slavic Village de Uncle Bill’s Discount Department Store uit. In haar hand heeft ze een tas vol linten.
Haar auto staat iets verderop.
69 is ze. Nauwelijks zwaarder dan tijdens haar sportloopbaan. Bejaard, maar in vorm. Je zou haar geen dag ouder dan vijftig schatten, met dat platinablonde haar, die rode lipstick en het nieuwste model sportgympen aan haar voeten. Want Stella Walsh sport nog altijd dagelijks.
Dan duiken er twee mannen op uit een steegje.
Ze willen haar tas.
Stella weigert.
Ze schreeuwen: “GEEF HIER DIE TAS.”
Stella weigert opnieuw, klemt de tas tegen haar borst.
Dan trekt een van de twee een pistool.
Wanneer Stella hem probeert te overmeesteren, gaat het af.
De kogel doorboort de hartslagader van Stella Walsh.
Drie uur later, op de operatietafel van het St. Alexis Hospital, sterft ze.
*
Op de avond van de begrafenis van Stella Walsh zond de sportzender Channel 3 een interview uit met Stella’s jeugdvriendin Beverly Perret Conyers. Zij vertelde dat zij Stella eenmaal naakt had gezien, op tienjarige leeftijd, tijdens het omkleden voor een atletiekwedstrijd. Die dag, aldus Conyers, had ze gezien dat Stella Walsh een ‘mutatie’ had.
De autopsie had inmiddels uitgewezen dat het lichaam van Stella Walsh geen baarmoeder had, maar wel een minuscule, niet-functionerende penis.
Het begrip ‘hermafrodiet’ was nog lang niet ingeburgerd toen Stella Walsh allang gestopt was met atletiek. In die tijd werd er gezegd: Stella the fella.
Toen haar voormalige echtgenoot, een Amerikaanse gewichtheffer, kort na haar dood werd geïnterviewd, zei hij: “I feel stupid as hell for marrying her.”
