Spring naar de content

Online rouwen om Mandela: gemakzuchtig en onoprecht

Het heengaan van Nelson Mandela bereikte mij middels Facebook. Niet eenmaal, maar minstens veertig mensen in mijn timeline deelden het overlijden van het icoon van de Zuid-Afrikaanse apartheidsstrijd. De boodschap ging vaak vergezeld met een foto van Mandela en een van zijn wijze uitspraken of een bondig ‘R.I.P’. Over de doden niets dan goeds uiteraard. En zeker niet als de overledene 27 gestolen jaren niet in wrok en rancune heeft omgezet toen hij aan de macht kwam. Toch voel ik mij onprettig bij dat massagerouw op de sociale media.

Gepubliceerd op: Geplaatst in de volgende categorieën:
Geschreven door: Tim Jansen

Bij elke Mandela-quote weet ik vrijwel zeker dat de deler tot enkele dagen geleden nooit kennis had genomen van het citaat. Elke ‘R.I.P’ op mijn timeline ontlokt een zucht. Hem een vredig hiernamaals wensen is niets anders dan de standaard. Mocht er een vredig hiernamaals zijn, dan gun ook ik eenieder daar zijn plek. Voor elk ‘er is een held gestorven’ bedenk ik dat als Mandela in februari was gaan hemelen deze mensen bij het aanschouwen van het eindejaarsoverzicht zouden denken: O  a, dat gebeurde ook nog dit jaar. Het lijkt al weer zo lang geleden.

Terwijl we met de ene hand in een zak pepernoten graaien, gebruiken we de andere om op onze smartphone medeleven te betuigen middels drie of vier ondoordachte woorden. De online steunbetuigingen doen gemakzuchtig, onoprecht en overbodig aan. Empathie als achteloze routine. In de offline wereld betuig je medeleven normaliter alleen aan nabestaanden. We wensen de achterblijvers sterkte met het verlies en informeren soms naar het ziekbed dat aan het overlijden voorafging. Was dat zwaar, dan menen we ‘dat het zo beter is’. Ons medeleven gaat uit naar de overledene (in retrospectief) en zijn nabestaanden. Bij rouwposts op Facebook is dat anders. Die zijn alleen een boodschap aan de eigen ‘vrienden’. De nabestaanden van Mandela zullen mogelijk de (online) condoleanceregisters kunnen inzien, maar de Facebookposts zien zij niet. Zij hebben er niets aan. En je Facebookvrienden ook niet.

Dus waarom al die R.I.P’s en Mandela-quotes in eigen kring? Het enige wat de afzender lijkt te zeggen is: Kijk, ik ben ook ‘geraakt’ door het nieuws. Maar wie echt geraakt is, maakt zich er niet met drie letters of een plaatje met een quote van af. De Volkskrant schreef dat Mandela ‘zeven miljard vrienden nalaat’. Dat is niet waar, want een vriendschap is gebouwd op een gelijkwaardige relatie. Mandela was voor de meesten een idool. De Zuid-Afrikaan laat miljoenen bewonderaars na. Bij helden past eerbied en hoogachting. Laat eerbiedig het hoofd hangen, kijk niet naar je smartphonescherm, maar naar de punten van je schoenen. Staar, wees stil, gedenk en denk diep na en laat je echt raken door de erfenis van Mandela.

Onderwerpen